План – конспект занятия по ознакомлению с окружающим

“l
”-“r”, 
“th
” –“t”, “f”, “d”, “v” 
ozgarishlari bor. 
Jargon, sheva nostandart tilning 
xususiyatlaridan. Bu boshqa odamlarga 
g'alati tuyuladigan tilning nostandart shakli. 
Jargon, sheva odatda ma'lum bir hudud yoki 
jamoat tomonidan qo'llaniladi va uni bir 
guruh o'zi tushunishi mumkin. Xususan 
Mark Tven tomonidan yozilgan "Geklberri 
Finning sarguzashtlari" da sheva, jargon 
ingliz tilini nostandart ingliz tili asar 
qahramonlari Jim, Gek Finn nutqida 
qo‘llanilgan.
-Маvzuga oid adabiyotlar tahlili
(Literature review). 
Tilshunoslikda ―Dialektologiya‖ bo‘limi 
shevalarni o‘rganadigan fandir. 
Dialektologiya shevalarning fonetik, leksik, 

---

- 54 - 
Volume 1 Issue 05, May 2021
ISSN 218
ISSUE 9. SENTABR 
va grammatik xususiyatlarini, uning 
shakllanishini va tarqalishini o‘rganadi. 
Mark Tven tomonidan yozilgan "Geklberri 
Finning sarguzashtlari"dagi dialektlarni bir 
qator olimlar , jumladan, Hartmut Lutz, 
David R Sewell, Shelley Fisher Fishkin,. 
Henry Louis Gates, Lisa Green, Raymond 
Hickey, Susan Tamasi kabilar o‘rganib 
kelmoqdalar. Ko‘plab adabiyotshunos 
olimlar Geklberri Finga ijtimoiy-madaniy 
nuqtai nazardan e'tibor qaratib, ko'plab 
savollarni o'rtaga tashladilar. Buni esa ikki 
tomonlama biri Amerika jamiyatining 
negizida axloqiy tarbiya va qullikka qarshi 
bo'lgan qarama-qarshi e'tiqodlar, yaxshi va 
yomonlik o'rtasidagi ijtimoiy va axloqiy 
ziddiyat, va oq tanli amerikaliklarning qora 
tanlilarning irqiy kamsitishlarini o‘rgandilar. 
Ikkinchi tomon olimlari, ushbu romanni 
muallif foydalangan tilning ahamiyatiga 
e'tibor qaratib, lingvistik nazardan tahlil 
qildilar. Darhaqiqat, Tven ishlatgan ko'plab 
mahalliy shevalar Geklberri Finning asosiy 
qismidir, chunki ular nafaqat hikoyada 
realizmni keltirib chiqaradi, balki ular 
romanda mavjud bo'lgan har bir shaxsning 
xarakteristikasining ajralmas qismidir. Tven 
tomonidan qurilgan dunyoning realizmini 
nafaqat dialektlarni tanlash, balki ularning 
qanday ishlatilishini ham ko‘rsatib o‘tish 
mumkin. Har bir qahramonning kelib 
chiqishi va xulq-atvori tuzilishi Missurida 
so'zlanadigan turli xil shevalarni 
tanlanganligidan uning qaysi qatlamdan 
ekanligini bilib olinadi. Bu esa o‘sha davrda 
Amerika aholisi orasida irqchilik 
kuchayganligini ko‘rsatib bergan. 
Dialektdan foydalanishni 
Huckleberry
nutqi 
shu asnoda asar markazida turadi. Mark 
Tvenning "
Geklberri Finning 
sarguzashtlari
" asarida ishlatgan tilini tahlil 
qilishga olimlarning aksariyat qismi 
Tvenning roman boshidagi murojaatiga 
inobatga olgan holda o'z bahslar olib 
bordilar: 
“In this book a number of dialects are used, 
to wit: the Missouri negro dialect; the 
extremest form of the backwoods South-
Western dialect; the ordinary "Pike-County" 
dialect; and four modified varieties of this 
last..”
[3] 
 
―Ushbu kitobda bir qator shevalar 
ishlatilgan, masalan: Missuri negro shevasi;
janubiy-g'arbiy lahjasining eng chekka 
shakli; oddiy "Pike-County" shevasi.....‖ 
Rafael Bertele ushbu romanni nemis tiliga 
tarjima qilishda tarjimonlar duch keladigan 
eng dolzarb muammolarni tushuntirishda, 
xuddi shu bayonotni e'tiborga olib, 
"[Twain] identifies his dialect use as a 
deliberate choice motivated by the goal of 
literary realism. The authenticity of his 
regionally rooted Missouri characters is 
created – and explicitly signaled – by 
written representations of how they „really‟ 
speak
‖.[4] 
Ya‘ni
:"[Tven] uning shevada ishlatilishini 
adabiy realizm maqsadidan kelib chiqqan 
ataylab tanlov sifatida belgilaydi. Uning 
mintaqaviy ildiz otgan Missuri belgilari 
haqiqiyligi ularning aniq "qanday" 
gaplashishi "haqida yozma tasvirlar 

---

- 55 - 
Volume 1 Issue 05, May 2021
ISSN 218