План – конспект занятия по ознакомлению с окружающим

Kalit so‟zlar
: dialekt, sheva, jargon, Mark 
Tven, nostandart, afroamerika ingliz tili. 
Kirish.
Mamlakatlar va xalqlar madaniy 
hamkorlik va aloqalarining rivojlanishi, 
mustahkamlanishi, millat va elatlar 

---

- 53 - 
Volume 1 Issue 05, May 2021
ISSN 218
ISSUE 9. SENTABR 
madaniyati yuksalishida adabiyot, tarjima 
ishlari o‘zga xalqning turmush tarzi, xalq 
nutqida ishlatadigan shevalar, jargonlar 
mavjud. Xalq nutqida ishlatiladigan sheva, 
jargon faqat o‘sha xalq uchun tushunarli 
bo‘lganligi sababli, tildagi bunday holatlarni 
to‘g‘ri yetkazib berishni tarjimasiz tasavvur 
etib bo‘lmaydi.. Asarlarda ishlatilgan 
bunday xalq nutqini tarjimada berish 
anchagina qiyinchilik tug‘diradi va bundan 
unumli foydalangan tarjimon adabiy tarzda 
tarjima qilishga yondashadi. Bu esa o‘zga 
xalq nutqida ishlatiladigan nutq birliklarini 
to‘g‘ri talqin qilishida ko‘mak beradi. 
Badiiy adabiyotda ham shevaga xos bo‘lgan 
so‘zlarni uchratamiz. Amerika 
yozuvchilaridan Mark Tvenning sarguzasht 
asarlaridan biri bo‘lgan "Geklberri Finning 
sarguzashtlari" da sheva, jargon ingliz 
tilining nostandart ingliz tili asar 
qahramonlari Jim, Gek Finn nutqida 
keltirilgan.
Ashirboyev Samixon ―O‘zbek 
dialektologiyasi‖da sheva va dialektikaga 
quyidagicha ta‘rif bergan: 
―
Sheva
[pronounciation, accent, dialect] - 
o„zbek 
tilining kichik ritoriyadagi muomala 
vositasi‖ , ― 
Dialekt 
[dialect] - o‗zaro bir-
biriga yaqin shevalar tizimi‖.[1] "Geklberri 
Finning sarguzashtlari" da ingliz tilining 
afroamerikalik ingliz tili nutqda foydalanishi 
ko‘rsatib o‘tilgan. Afroamerikalik ingliz 
tilini Afrikadan Amerikaga ko'chirilgan turli 
tillardan kelgan qullar olib kelishgan. Vaqt 
o'tishi bilan, ushbu til bolalar o'z uylarida 
sotib olingan qullar bilan suhbatlashish 
sababli tobora rivojlanib bordi. Trudgil 
(1983) va Vardxa (2006) afroamerikalik 
ingliz tilini grammatikasi va tovushiga qarab 
tasnifladilar. [2] Quyidagi holatlar
afroamerikalik ingliz tili tovushlarni 
amerika ingliz tili tovushlaridan ajralib 
turadi. Dian Riesti Ningrum, Zuliati 
Rohmah
 “s”
uchinchi shaxs birlikdagi 
hozirgi zamon shakllarida, ― been‖ va 
―done‖ maxsus yordamchi fe'lidan 
foydalanish, AAE so‘roq gapda, ―it‖ 
o‘rniga ―there‖ ishlatilishi, Mark Tven inkor 
―not‖ni ―ain‘t‖ foydalanadi, AAE olmosh 
shakllaridan 
“it”-“there”
“is” – “was”, 
“are”-“were”
tarzida kelishi, fonetikada 
esa, tovushlarni o‘zgarishi, tushib qolishi 
kabi xususiyatga bo'linadi. Unli tovushdan 
so‘ng