Pirls (progress in international reading literacy study) матнни ўҚиш ва тушуниш саводхонлигини баҳолаш бўйича халқаро тадқИҚот дастури

625 Ball
MATNNI OLIY DARAJADA TUSHUNISH
	Badiiy matn o`qish jarayonida, o`quvchi: Muallifning umumiy g`oyasini tushunish uchun matnning tafsilotlarini bog`lash; qahramonlarning his-tuyg`ularini, niyatlarini,maqsadlarini va xarakter xususiyatlarini tushunish uchun voqeyalar va harakatlarni sharhlay olish ko`nikmalari mavjud bo`ladi. Axborot matnlarini o`qish jarayonida, o`quvchi: matnning turli qismlaridagi murakkab ma`lumotlarni eslab qolish va sharhlash.

550 Ball	MATNNI YUQORI DARAJADA TUSHUNISH
	Badiiy matnlarni o‘qish jarayonida, o‘quvchi: Matnni turli qismlarida yashiringan tafsilotlar mazmunini aniqlash; Axborot matnlarini o‘qish jarayonida, o‘quvchi: YAxlit bir matndan va murakkab jadvallardan kerakli ma’lumotlarni topish va sharhlash.

475 Ball	MATNNI O`RTA DARAJADA TUSHUNISH
	Badiiy matnlarni o‘qish jarayonida, o‘quvchi: qahramonlarning harakatlarini aniq talqin qilish va oddiy tushuntirish bera olish; axborot matnlarini o‘qish jarayonida, o‘quvchi: matndan ikki-uch aniq ma’lumotlarni ajrata olish;

400 Ball	MATNNI QUYI DARAJADA TUSHUNISH
	badiiy matnlarni o‘qish jarayonida, o‘quvchi: matndan aniq ta’riflangan tafsilotni topish; axborot matnlarini o‘qish jarayonida, o‘quvchi: matnni boshida keltirilgan aniq bir xabarni topish va belgilash.

PIRLS TADQIQOTIDA ISHLATILADIGAN MATNLAR UCHUN QUYIDAGI MEZONLAR BELGILANGAN.

• 1.Uzunligi
• PIRLS: 1000 ta so‘zgacha
• PIRLS-literacy o‘qish savodxonligi darajasi past bo‘lgan mamlakatlar uchun 400-500 ta so‘z.
• 2.Mavzu
• Adabiy matnlar asosiy mavzuga ega bo‘lib, u berilgan matndan tashqari o‘quvchi tomonidan umumlashtiriladi.
• Axborotdan iborat bo‘lgan matnlar o‘quv materiallardan olinmagan mavzuni yoritib berish kerak.

 

 

3. Til

Qismlar 40 dan ortiq tillarga tarjima qilinadi, shuning uchun tarjima qulay bo‘lishi muximdir.

Metafora yoki epitet kabi aniq ifodali tasvirlash so‘zlari tanlanadi.

Xech qanday so‘zlashuvga oid leksika yoki sleng (jargon) ishlatilmaydi.

Xaddan ziyod ortiqcha texnik ifodalar olib tashlanadi.

4. Mazmuni

Matnning mazmuni 9-10 yoshdagi o‘quvchilarning yosh xususiyatlariga mos kelishi kerak.

Ayrim madaniyatlarga juda xos bo‘lgan mavzulardan chetlanmoq kerak.

Matn shu yoshdagi maktab o‘quvchilari uchun qiziqarli va zavqli bo‘lishi kerak.

YAxshi yozilgan va unchalik tanish bo‘lmagan bo‘lishi lozim.

5.Bog‘liklik va ketmaketlik.

Syujetning mantiqiy tuzilishiga rioya qilish muhimdir.

Oddiy va murakkab gaplarning bir hil ishlatilishi.

Agar dialog ustunlik qilsa ma’lumotni birlashtirib, murakkab gaplarni qo‘shish kerak.

Axborot matnda matnning strukturasi va ma’lumotning mantiqiy ketma ketligini sarlavxalar, jadvallar , grafiklar kabi vizual elementlar bilan bog‘likligini kuzatish shartdir.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!