Petrografiya

Effuziv  toq’  jinslari.Granit guruhining effuziv turlari intruzivlarga 

nisbatan  ancha  kam  tarqalgan.  Tog’  jinslari  ko'pincha  to'liq 

kristallanmagan va shishasimon bo'lgani uchun ular kimyoviy tahlil 

natijasiga qarab to'liq aniqlanadi. 

Normal  granitlarning  effuziv  turlarini    liparit    yoki    riolit  

(kaynotip) va liparit - porfir  (paleotip) tashkil qiladi. Jinslar 

kulrang,  sarg’ishsimon  va  ayrim  hollarda  yashilsimon  bo'lib,  afir 

va  porfir  strukturali,  bir  tekis  teksturali,  ba'zan  –  flyudalidir. 

Porfirlar  kvars,  sanidin,  plagioklaz  (oligoklaz-andezin),  biotit, 

---

 

10 

kamroq  shoh  aldamchisidan  tashkil  topgan.  Mikroskop  ostida 

asosiy  massa  shishasimon,  sferolit,  granofir,  mikropegmatit, 

kamroq  felzitsimon  strukturaga  ega  ekanligini  ko'rish  mumkin. 

Shishasimon massa yoriqlar bo'yicha o'zgaradi.  

Liparit-porfir  liparitdan  birlamchi  minerallar  va  vulqon 

shishasimon massa hisobiga ikkilamchi minerallar - seritsit, xlorit, 

epidot, kalsit va boshqa minerallarni rivojlanishi bilan farq qiladi. 

Shishasimon  jinslar  rangiga  va  ularning  tarkibidagi  suv 

miqdoriga  qarab  bir  necha  turlarga    bo'linadi.  Jinsning  tarkibida 

suv miqdori  1 foizdan kam bo'lsa, obsidian   deb ataladi. Agar 

suvning miqdori 3 - 4 foiz  va perlitsimon darzliklar bo'lsa, jins 

perlit  deb  nomlanadi.  Shishasimon  tog’  jinsi  tarkibida  suvning 

miqdori  10  foizga  yetsa  va  saqichsimon  yaltirasa,    pexshteyn  

deyiladi. Shishasimon jinsning tarkibida suv miqdori  o'zgaruvchan 

bo'lib,  pufaksimon  tuzilgan  (shaffof  bo'lmagan)  va  ipaksimon 

yaltiroq bo'lsa, pemza  deb ataladi.