Mutaxassislaming hisobi bo‘yicha rivojlanayotgan mamlakatlarda har yili 10 mingga yaqin kishi pestisidlardan zaharlanib olar ekan. Bundan ham ko‘p odamlar ovqat va suv bilan birga iste’mol qilinayotgan pestisidlar bilan zaharlanib azob chekadi. - Pestisidlarning tabiatga ta`siri
- Mutaxassislaming hisobi bo‘yicha rivojlanayotgan mamlakatlarda har yili 10 mingga yaqin kishi pestisidlardan zaharlanib olar ekan. Bundan ham ko‘p odamlar ovqat va suv bilan birga iste’mol qilinayotgan pestisidlar bilan zaharlanib azob chekadi.
- Uzoq yillar davomida qishloq xo‘jaligi va o‘rmonlarda pestisidlarni aviatsiya yordamida qo'llash atrof-muhitning ifloslanishiga olib kelmoqda.
- Pestitsidlar inson salomatligi uchun xavfli ekan, nega ulardan voz kecha olmaymiz?
- Hozircha buning iloji yo‘q: gerbesidlar ekinzordagi begona o‘tlarni yo‘q qilish uchun, insektisidlar - qurt-qumursqalarga qarshi kurashish uchun, fungisidlar-o‘simliklardagi zararli zamburug‘larni yo‘q qilish uchun kerak.
Birinchi navbatda, qishloq xo‘jaligi zararkunandalarini yo‘q qilishda zararkunanda va kasallikka chidamli bo`lgan o‘simliklarni yetishtirish. - Pestisidlarning xavfli ta’sirini kamaytirish uchun olimlar qaysi yo`ldan borishmoqda?
- Birinchi navbatda, qishloq xo‘jaligi zararkunandalarini yo‘q qilishda zararkunanda va kasallikka chidamli bo`lgan o‘simliklarni yetishtirish.
- Pestitsidlarni zararkunandalarning aniq turiga qarshi qo’llash uchun ham ко`p ishlar qilinmoqda. Olimlar tez ta’sir qiladigan va tabiatga zarar yetkazmaydigan preparatlarni yaratish ustida ish olib borishmoqda.
- Pestitsidlarni qo`llash usullari ham zararsiz bo`lishi kerak. Pestisidlar samolyotlardan sepilsa, qisqa muddat ichida katta yer maydoniga ishlov berish mumkin. Ammo ishlov berish chog’ida ko’tarilgan shamol pestitsidlarni aholi yashaydigan joy yoki daryoga eltishi mumkin. Bu holda pestisidlar foyda emas, zarar keltiradi. Shuning uchun ushbu usulni juda ehtiyotkorlik bilan qo`llash zarurdir.
- Qishloq xo’jalik ekinlarini zararkunanda hasharot va kanalarga sichqonsimon kemiruvchilarga qarshi kimyoviy qo’llash vositalar keng qo’llaniladi.
- Zararkunanda hasharotlarga qarshi kurash
- Sichqonsimon kemiruchilarga qarshi rux fosfidi, gliftor, qonning antikoagulyantlari bo’lgan zookumarin, brodifakum, difenakum va boshqalar. Uta xavfli zararkunandalarga qarshi metilbromid va boshqa fumigantlar qo’llanilmoqda.
- Tuproq resurslarining pestidsidlar bilan ifloslanishi
- Zaharli moddalarning tirik organizmlarga ekologik salbiy ta’siri
| | | | | - 1985-yili respublika bo’yicha (oltingugurt va misdan tashqari ) 10.4 kg/ga
| - O’rta osiyoning paxta va sholi ekadigan tumanlari
| | | | | - Respublika bo’yicha o’rtacha 19.8 kg/ga
| | | - Kishi boshiga 10 kg/atrofida
| - Primaryaning sholi ekadigan tumanlari
| | | | | | | | | | | - 1987-yili. 1990 4.8 kg/ga
| | | | | | | | | | - Zaharli moddalarning tirik organizmlarga ekologik salbiy ta’siri
- Ayrim pestisidlar bioakumulyatsiyasiga misollar
| | | | - Quyosh bilan (liponus macrohirus)
| | | - Qalin boshli pimefalis
- Pimerhales pronulas
| | | | | | - Karpzibit Cypribnodan
- Variegasus
| | | - Qalinboshli pimefales
- Pimephales promelas Устрица – Crassostrea-vizginica
| | | - Fitoplankton Gagara
- Qoraboshli pishefales
- Rogolistnik – Geratophillum demernem
| - *333
- *107000-170.000
- *2100
- *400-qorong’ida
- *1000-yorug’da
| | | | | | - Jinsiy hujayralar yemirilishi va ko’payishi jarayoni buziladi
| | | - Ko’payish jarayonining buzilishi kuzatiladi
| | | | | | - Tug’ilgan qushchalarning oyoq-qanot va tumshuqlarining xunukligi kuzatiladi
| | | - Qushlar o’limi kuzatiladi
| | | | | | - O’lik tug’ilgan quyonchalar soni ko’payadi, embrion buziladi. Balog’atdagi quyonlar o’ladi
| | | - Ko’payish jarayonining buzilishi kuzatiladi
| Tuproqdagi pestisidlarning fito PDK ni aniqlash uslublarini yaratish. Arid hududlar manzaralaridagi ekologik vaziyatni majmui son jihatdan baholash uslubi ishlab chiqilishi maqsadga muvofiqdir. Oqava suvlarni oliy o’simliklar, suv osti o’simliklari va “suv xo’jaligi ekologiyasi” ilmiy ishlab chiqarish markazi mikrooganizmlar yordamida hamda suvni neft mahsulotlaridan tozalash uskunalarini o’rnatish hudud sharoitiga mos keladigan bioinjeneriya uslublarini barpo etish. - Tuproqdagi pestisidlarning fito PDK ni aniqlash uslublarini yaratish. Arid hududlar manzaralaridagi ekologik vaziyatni majmui son jihatdan baholash uslubi ishlab chiqilishi maqsadga muvofiqdir. Oqava suvlarni oliy o’simliklar, suv osti o’simliklari va “suv xo’jaligi ekologiyasi” ilmiy ishlab chiqarish markazi mikrooganizmlar yordamida hamda suvni neft mahsulotlaridan tozalash uskunalarini o’rnatish hudud sharoitiga mos keladigan bioinjeneriya uslublarini barpo etish.
Akramov Z.S, Rafiqov A. Orol pregibayet, shto dalshe? V knige “ sudba ora la”- Toshkent 1998.2 - Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
- Akramov Z.S, Rafiqov A. Orol pregibayet, shto dalshe? V knige “ sudba ora la”- Toshkent 1998.2
- Bakach Tibor. Oxrana okrutayeshey sredi Moskva 1980. Burixina S.I, Kovolenka E.V va boshqalar. EM- texnologiya v uslovyax odesskoy oblasti, dostinunuya EM- texnologi v Rossiya. Moskva 2004s
- Andrianev B.V. nekotorie aspekti vzamiodeystviya prirodi iobshestva (na premera istori osvoeniya nizoev amudari v XVIII- XIX vv).
Do'stlaringiz bilan baham: |