Pensiya ishi darslik i-qism toshkent-2020 Rustamov D. R., Tursunov J. P., Beknazarov Z. E

14.1-rasm. Boquvchisini yo’qotganlik pensiyasini tayinlashning umumiy asoslari⁹¹
Yoshga doir pensiya uchun belgilangan ustama haqlar boquvchisini yo’qotganlik pensiyasi uchun ham amal qiladi.
Ish staji to’liq bo’lmagan chog’dagi pensiyalar bor stajga mutanosib miqdorda tayinlanadi, ya’ni:
− oilaning mehnatga layoqatsiz har bir a’zosiga boquvchisini yo’qotganlik pensiya uchun – yoshga doir eng kam pensiyaning 50 foizidan;
− ham otasi, ham onasidan judo bo’lgan (chin yetim) har bir bolaga boquvchisini yo’qotganlik pensiyasi uchun – yoshga doir eng kam pensiyaning 100 foizidan kam bo’lmasligi lozim.
Boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasini olish huquqiga ega bo‘lgan oila a’zolarining barchasiga bitta umumiy pensiya tayinlanadi. Oila a’zosining talabiga ko‘ra uning pensiyadagi ulushi ajratiladi va unga alohida to‘lanadi.
Boshqa tumanda yoki shaharda yashaydigan oila a’zosi o‘ziga pensiya ulushini tayinlash yoki ajratish to‘g‘risidagi ariza bilan murojaat qilganda murojaat qilganning yashash joyi bo‘yicha Pensiya jamg‘armasi bo‘limi rasmiylashtiradigan yoki ushbu oilaning amaldagi pensiya hujjatlar yig‘majildi turgan Pensiya jamg‘armasi bo‘limiga tegishli xabarnomani yuboradi. Xabarnomaga ariza va yangidan murojaat qilgan oila a’zosining pensiya olish huquqini tasdiqlaydigan hujjatlar ilova qilinadi. Ushbu holatda pensiya boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasidan ulush ajratib berish to‘g‘risida murojaat qilingan oydan keyingi oyning birinchi kunidan boshlab tayinlanadi.
Boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasi (shu jumladan boquvchisining vafotidan keyin tug‘ilgan bolaga) ushbu pensiyaga huquqi paydo bo‘lgan kundan boshlab, pensiya tayinlash uchun birinchi marta murojaat qilinganda, boquvchi vafot etgan kundan boshlab 6 oydan kechikmay tayinlanadi. Qolgan holatlarda pensiya murojaat qilingan kundan boshlab tayinlanadi. Masalan, boquvchi vafot etgandan (2019-yil 7-yanvar) keyin tug‘ilgan bolaning (2019-yil 10-mart) boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasiga huquqi tug‘ilgan kunidan boshlab paydo bo‘ladi. Tegishli ravishda, boquvchining vafotidan keyin tug‘ilgan bolaga boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasini tayinlashni so‘rab 2019-yil 4-iyulga (murojaat qilishning oxirgi kuni 2019-yil 6-iyul) qadar murojaat etilganda pensiya 2019-yil 7yanvardan tayinlanadi.
Agar oilaning alohida yashaydigan a’zosining pensiyaga bo‘lgan huquqini tasdiqlaydigan hujjatlar oilaning boshqa a’zolariga pensiya tayinlash to‘g‘risida qaror chiqarilganidan keyin tushsa, u holda alohida yashaydigan oila a’zosiga pensiya ulushi ajratilgan holda oilaning barcha a’zolariga pensiya tayinlash to‘g‘risida yangidan qaror qabul qilinadi.
Oilaning ko‘rsatib o‘tilgan a’zosining tushgan hujjatlari amaldagi pensiya ishiga qo‘shib qo‘yiladi, pensiya ulushini ajratish to‘g‘risidagi qaror nusxasi esa uning yashash joyi bo‘yicha Pensiya jamg‘armasi bo‘limiga yuboriladi. Pensiya jamg‘armasi bo‘limi pensiya ulushini ajratish uchun asos bo‘lgan barcha zarur hujjatlarning nusxalari bilan birga pensiya ulushini oluvchiga mustaqil pensiyaga oid hujjatlar yig‘majildini rasmiylashtirishi kerak.
Boquvchisini yo’qotganlik pensiyasini hisoblashda aniqlanadigan o’rtacha oylik ish haqi umumiy tartibda aniqlanadi. Ya’ni, pensiyani hisoblab chiqarish uchun ishdagi mavjud tanaffuslardan qat’i nazar, oxirgi 10 yillik mehnat faoliyati davomidagi istalgan ketma-ket 5 yildagi ish haqi olinadi. Chiqqan yig’indini 60 (5 yil 60 oydan iborat)ga bo’lish orqali aniqlanadi. hosil bo’lgan yig’indi eng kam oylik ish haqining 10 barobaridan ortiq bo’lishi mumkin emas.