Pensiya ishi darslik i-qism toshkent-2020 Rustamov D. R., Tursunov J. P., Beknazarov Z. E

13.1-rasm. Fuqarolarni tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarida tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish maqsadlari⁸³
Inson hayot faoliyati asosiy turlari cheklanishining namoyon bo‘lishi uchta darajaga ajratiladi⁸⁴:

1. 
   O‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatish layoqati – insonning asosiy fiziologik ehtiyojlarni mustaqil amalga oshirish, kundalik maishiy faoliyatni bajarish layoqati, shu jumladan, shaxsiy gigiena ko‘nikmalari:
   

• 
  I-daraja – uzoq vaqt sarflab o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatish layoqati, uni bajarishning bo‘linishi, zaruriyat bo‘lganda yordamchi texnik vositalardan foydalanib hajmni qisqartirish;
  
• 
  II-daraja – zaruriyat bo‘lganda yordamchi texnik vositalardan foydalanib boshqa shaxslarning muntazam qisman yordami bilan o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatish layoqati;
  
• 
  III-daraja – o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsata olmaslik, doimo
  

o‘zgalarning yordamiga muhtojlik va boshqa shaxslarga to‘liq bog‘liqlik;

2. 
   Mustaqil harakatlanish layoqati – makonda mustaqil harakat qilish layoqati, harakatlanishda, dam olishda va gavda holati o‘zgarganda gavdaning muvozanatini saqlash, jamoat transportidan foydalanish:
   

 nogironlikning sababi: “ChAESdagi halokat oqibatida kelib
chiqqan” deb ko‘rsatiladi;

3. 
   Kasb bo‘yicha mehnat layoqatini yo‘qotish darajasini belgilash maqsadida qayta tibbiy ko‘rikdan o‘tkazishda quyidagilar hisobga olinadi:
   

• 
  sog‘liqning mehnatda olingan jarohat yoki kasbiy kasallik oqibatida buzilishi;
  
• 
  amalga oshirilgan reabilitatsiya tadbirlari, o‘qitish yoki qayta o‘qitish natijasida olingan kasb-hunar bo‘yicha ishlarni bajarish imkoniyati;
  
• 
  shaxsning mehnatda olingan jarohat yoki kasbiy kasallikdan oldingi kasbiy faoliyatini bajarish layoqati.
  

Reabilitatsiyaning texnik vositalari (buzilgan funksiyalar, oyoq-qo‘llar va his etish organlari kompensatsiyasi uchun qo‘llaniladigan maxsus asbobuskunalar, priborlar, moslamalar) quyidagi holatlarda tavsiya qilinadi: ifodalangan monoparez, gemiparez, triparez, tetraparez, ifodalangan giperkinetik sindrom, karlik, cho‘ltoq panja va amputatsiyaning yuqoriroq darajasi, oyoq-qo‘l bo‘g‘imlarining ifodalangan kontrakturasi, shalvirab turgan elka, tirsak, tizza bo‘g‘ini Sharp bo‘yicha tovon kultiyasi va ikkala ko‘zning xira ko‘rishi yoki yaxshi ko‘radigan ko‘z) korreksiya bilan yoki ko‘rish maydonining 20 gradusgacha konsentrik torayishli 0,1 korreksiyagacha ko‘rish o‘tkirligi).