Pensiya ( lotincha : pensio — toʻlov) — fuqarolarga davlat yoki boshqa subyektlar tomonidan qonunda belgilangan hollarda muntazam va, odatda, umr-bod toʻlanadigan toʻlovlar. Ijtimoiy taʼminot shakli hisoblanadi

Nogironlik pensiyasi
Mehnat qobiliyatini amalda uzok, muddatga yoki bu-tunlay yoʻqotish (nogironlik) munosabati
bilan tayinlanadi. Nogironlik P.i nogironlik qachon boshlanganidan: ish davridami, ishga
kirguncha yoki ishni toʻxtatgandan keyinmi, bundam qatʼi nazar, quyidagi shaxslarga
tayinlanadi: mulkchilik shakli, xoʻjalik yuritish usuli va turidan qatʼi nazar, korxonalarda, mu-
assasalar, tashkilotlarda mehnat shartnomasi asosida ishlayotgan xo-dimlarga; jamoa,
kooperativ, ak-siyadorlik, jamoa korxonalari aʼzosi boʻlgan xrlda u yerda mehnat qilgan
shaxslarga; qarbiy xizmatchilarga; byudjetdan tashqari pensiya jamgʻarmasip belgilangan
badallarni mun-tazam toʻlab kelgan yuridik shaxs tashkil etmasdan faoliyat yuritayotgan
tadbirkorlarga, dehqon xoʻjaligi aʼzolariga; pensiya jamgʻarmasiga tegishli badallar toʻlangani
holda ij-timoiy davlat sugʻurtasi bilan sugurtalanmagan boʻlsada, qonun hujjatlariga muvofiq
pensiya taʼminoti xu-susida xodimlarga tenglashtirilgan boshqa shaxslarga. Qonunga
muvofiq, nogironlik pensiyasi mehnatda ma-yib boʻlgan yoxud kasb kasalligiga chalinganda
meqnat stajidan qatʼi nazar toʻlanadi. Umumiy kasallik tufayli nogiron boʻlib qolganda
nogironlik pensiyalari tayinlash uchun muayyan umumiy mehnat staji talab etiladi.
"Fuqarolarning davlat pensiya taʼminoti toʻgʻrisida"gi qonunning 17moddasida ana shu
mehnat stajlari koʻrsatib oʻtilgan. Ushbu konunga binoan, 20 yoshga toʻlgunga qadar umumiy
kasallik tufayli ish davrida yoki ishlash toʻxtatilgandan keyin nogiron boʻlib qolgan shaxslarga
P. mehnat stajidan qatʼi nazar tayinlanadi. Pensiyani tayinlash OʻzR Vazirlar Maqkamasining
1994-yil 11-maydagi 249qarori bilan tasdiklangan "Pensiyalar tayinlash uchun zarur boʻlgan
qujjatlarni takdim etish va rasmiylashtirish sharti toʻgʻrisida"gi nizomga muvofiq amalga
oshiriladi.
Boquvchisini yoʻqotganlik pensiyasi
Boquvchisini yoʻqotganlik pensiyasi — pensiya jamgʻarmasi mablagʻi hisobidan har oyda
beriladigan toʻlovlardan iborat boʻlib, uning miqdori vafot etgan boquvchining ish haqiga,
uning qaramogʻida boʻlib kelgan meh-natga krbiliyatsiz oila aʼzolari soniga bogʻliqdir. Bularga
daxldor masalalar "Fukarolarning davlat pensiya taʼminoti toʻgʻrisida"gi qonunda koʻrsatilgan
(19, 20moddalar). Er (xotin)ning vafot etganligi sababli tayinlangan boquvchisini yoʻqotganlik
pensiyasi pensioner boshqa nikohga kirganda ham saqlab qoli-nadi. Biroq yangi nikoqga