Пәннің ОҚу- әдістемелік кешені «Тіл біліміне кіріспе»

Бақылау сұрақтары:
1. Тіл білімі ғылымы нені зерттейді?
2.Тіл білімі қандай салалардан тұрады? Тіл білімінің ең өзекті, ең негізгі мәселелеріне не жатады?
3. Тарихи тіл білімі және сипаттамалы тіл білімінің зерттеу нысанына не жатады?
4.Жалпы тіл білімі және жеке тіл білімі нені қарастырады?
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Аханов К. Тіл білімінің негіздері. А., 1973,1978,1993,2002, 2010
2. Невченко В.Н. Введение в языкознание. М.:Дрофа.,2008.-7063с.
3. Исаев .С. Қазақ тіл білімінің мәселелері// Вопросы казахского языкознания .- Алматы, 2011
4. Аханов К. Грамматика теориясының негіздері. А: Өлке, 2010. - 240 б.

№2 дәріс тақырыбы: Тілдің табиғаты мен қоғамдық қызметі. Тіл мен ойлау

1.Тілдің табиғаты, мәні мен қызметі

2. Тілдің қоғамдық қызметі
3.Тіл мен ойлау
4.Тіл мен сөйлеу

Өмірде алуан құбылыстар бар. Олар табиғат құбылыстары және қоғамдық құбылыстар болып екі топқа бөлінеді.Тіл қоғамдық құбылыстардың қатарынан орын алады. Тілдің табиғатын (мәнін) танып білу үшін оның ең басты қасиетін айқындап алудың маңызы айрықша. Тілдің табиғатын айқындайтын ең басты қасиеті делініп, оның қатынас құралы болу қызметі аталады.
Тіл – адам баласы қоғамында қатынас құралы, сөйлесіп, пікір алысудың құралы ретінде пайда болды. Біріншіден, тілсіз ешбір қоғам өмір сүре алмайды . Тіл жоқ жерде адамдардың қоғамда бірлесіп еңбек етуі, қоғамдық өндірісті ұйымдастыруы, оны дамытуы мүмкін емес. Демек, қоғамның өмір сүруі, адамдардың бірлесіп еңбек етуі үшін қатынас құралы, пікір алысудың құралы – тіл қажет . Тіл – адам баласы қоғамының өмір сүруінің және дамуының қажетті шарты. Екіншіден , тіл қоғам бар жерде ғана өмір сүреді. Қоғамның өмір сүруі үшін, адамдардың бірлесіп еңбек етуі үшін тіл қаншалықты қажет болса, тілдің өмір сүруі үшін қоғам да соншалықты қажет. Тілдің қатынас құралы болу қызметі мен ойлаудың құралы болу қызметіне қоса тағы бір қызметі бар: ол – экспрессивті қызмет. Тілдің экспрессивті қызметі делініп, әдетте, оның адамның субъективті қатынасын, сезімі мен эмоциясын білдіру қызметі аталады.
Тіл мен ойлаудың өз ара байланысы туралы мәселе жалпы тіл білімінің ғана емес, сонымен бірге философия мен логиканың және психологияның ең күрделі мәселелерінің бірі болып саналады.Мәселенің күрделілігі ойлаудың табиғаты мен тілдің табиғатының өте-мөте күрделі болуымен байланысты.Дыбыстық тіл де, абстракті ойлау да – адамға тән құбылыстар. Бұл екі құбылыстың екеуі де адамның екі жақты табиғатына сәйкес әрі әлеуметтік, әрі биологиялық жақтарымен сипатталады, осы екеуін бірдей қамтиды.
Бақылау сұрақтары:
1.Тілдің мәні мен табиғаты жайлы қандай көзқарастар бар?
2. Тіл қандай қоғамдық қызмет атқарады?
3.Тіл мен ойлаудың арақатынасы қандай?
4. Тілі негізгі қызметі қандай?
5.Тіл мен ойлаудың арақатынасы қандай?