Pedagogs international research journal

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 
Volume-8, Issue-4, April - 2022
 
188 
iboralar salmoqli. Ushbu metodik tavsiyalardan barcha ona tili darslarida o’quvchi 
nutqini iboralar bilan boyitishda foydalanish mumkin. 
Kalit so‘zlar: 
ibora, og’zaki nutq, yozma nutq, nutq o’stirish, lug’at boyligi, 
kreativ fikrlash, iboralarni o’qitish metodlari… 
 
Ona tili dastur va darsliklarini tahlil qilish natijasida shunday xulosaga 
keldikki, endilikda ona tili ta’limida nazariy bilimlardan bosqichma-bosqich voz 
kechilmoqda. Aytib o’tganimizdek, 5-sinf ona tili darsligidagi nazariy bilimlar 40 
foizga qisqarib, ko’nikma shakllantiruvchi matn va mashg’ulotlarga o’rin berildi. 
Endilikda ishlab chiqilayotgan standart va o’quv dasturlarida asosiy e’tibor 
o’quvchining o’qish, va o’qib tushunish, tinglash va tinglab tushunish, fikrni ifoda 
qilish, yozma nutq ko’nikmalarini rivojlantirishga qaratilmoqda. Lug’at 
boyligimizda asosiy o’rinni egallagan iboralar mazmunini tushunish, ular orqali 
og’zaki va yozma nutqni tog’ri ifodalash endilikda muhim vazifalardan biri 
hisoblanadi. 
Iboralar hayotdagi voqea-hodisalarni kuzatish, jamiyatdagi maqbul va 
nomaqbul harakat- holatlarni baholash, turmush-tajribalarni umumlashtirish, 
asosida xalq chiqargan xulosalarning o’ziga xos obrazli ifodalaridir
1
.
5-sinf ona tili darsligidagi mashq va topshiriqlar tizimida ko’plab iboralarni 
uchratish mumkin: nufuzini ko’tarish(6-bet), o’zini yo’qotib qo’ymaydigan(9-bet), 
yoqasini ushlamoq (10-b.), ziyon keltirish, Og’zi oshga tegmoq(40-b.) farosati ish 
bermoq(4-b.) taraqqiyot yo’lini bosib o’tmoq, yuksk martabaga erishmoq(56-b.) 
tilga kirmoq(56-b.) boshi chiqmoq(60-b.) tildan tilga o’tmoq(62-b), boshi 
osmonda(65-b.), dunyoga keltirmoq(65-b.),tiz cho’kmoq( 68-b.), tilga olmoq (68-
b.),quloq solmoq(70-b.), yo’l tutmoq(80-b),chetlab o’tmoq (89-b.), tanglayini 
ko’tarmoq, qovog’idan qor yog’moq (112-b.) ko’ngli ochilmoq (113-b.) Mashqlar 
1
Yo’ldoshev M. Badiiy matn va uning lingvopoetik tahlili asoslari. –Toshkent,Fan,2006.-B.53. 

---