Pedagogika va psixologiya fakulteti “umumiy pedagogika”

Pedagogik kreativlik – pedagogning an‘anaviy pedagogikfikrlashdan farqli ravishda ta‘lim va tarbiya jarayoninisamaradorligi ta‘minlashga xizmat qiluvchi yangi g’oyalarni yaratish, shuningdek, mavjud pedagogik muammolarni ijobiyhal qilishga bo’lgan tayyorgarligini tavsiflovchi qobiliyati.Kreativlik‖ tushunchasi o’zida madaniy xilma-xillikni aks ettiradi. G’arb kishilari uchun kreativlik, umuman olganda, yangilik sanaladi. Ular kreativlik negizida noan‘anaviylik, qiziquvchanlik, tasavvur, hazil- mutoyiba tuyg‗usi va erkinlikmavjud bo’lishiga e‘tiborni qaratadilar, Sharqliklar esa, aksincha, kreativlikni ezgulikning qayta tug’ilish jarayoni, deb tushunadilar.Refleksiya - (lotincha reflixio- ortga qaytish) faqat sub‘ektning o’z-o’zini bilishi va tushunishi emas, balki boshqalar uning shaxsiy xislatlari, his qilish tuyg’usi va bilish (kognitiv) tasavvurlarini bilish hamda tushunishini aniqlab olishini ham anglatadi .Refleksiv innovatsion amaliyot o’qituvchi ijodiy imkoniyatlarini rivojlantirishga qaratilib, bunda pedagogik fanda faqatgina yangilik yaratishqobiliyatigina emas, balki o’z-o’ziga, o’z mehnatiga, bolalarga, har qandaymuammoli vaziyatni hal etishga va umuman hayotga oziga hos ijodiymunosabatda bo’lish tushuniladi.
Refleksiv innovatsion amaliyot ilgarigi tajribani dolzarblashtirish uni qayta anglash bo’lajak ta‘lim muassasasining yangi muammo va munosabatlarini aniqlash uchun imkon beradi.Demak, pedagog-o’qituvchi yangi pedagogik texnologiyalar, nazariyalar, konsep siyalarning muallifi, ishlab chiqaruvchisi, tadqiqotchisi, foydalanuvchisi va
targ‗ibotchisi sifatida namoyon bo’ladi.V.A. Slastenin tadqiqotlarida o’qituvchining innovatsion faoliyatiga bo’lgan
qobiliyatlarining asosiy xislatlari belgilab berilgan
. Unga quyidagi xislatlar ta‘luqli:
Shaxsning ijodiy-motivatsiyaga yo„nalganligi. Bu- qiziquvchanlik, ijodiyqiziqish; ijodiy yutuqlarga intilish; peshqadamlikka intilish; o’z kamolotiga intilish va boshqalar;
 Kreativlik. Bu – hayolot (fantastlik), faraz; qoliplardan holi bo’lish, tavakkalqilish, tanqidiy fikrlash, baho bera olish qobiliyati, o’zicha mushohada yuritish, refleksiya;
 Kasbiy faoliyatni baholash. Bu-ijodiy faoliyat metodologiyasini egallashqobiliyati; pedagogik tadqiqot metodlarini egallash qobiliyati; mualliflik konsepsiyasi faoliyat texnologiyasini yaratish qobiliyati, ziddiyatni ijodiy bartaraf qilish qobiliyati; ijodiy faoliyatda hamkorlik va o’zaro yordam berish qobiliyati va
boshqalar;
 O’qituvchining individual qobiliyati. Bu- ijodiy faoliyat sur‘ati; shaxsning ijodiy faoliyatdagi ish qobiliyati; qat‘iyatlik, o’ziga ishonch; mas‘uliyatlilik, halollik, haqiqatgo’ylik, o’zini tuta bilish va boshqalar.
O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalarga muvofiq maktabgacha yoshdagi bolalarning maktabgacha ta‘limga to‘liq qamrab olinishi, 11 yillik o'rta ta'limning joriy qilinishi munosabati bilan yuzaga kelgan malakali pedagog kadrlarga ehtiyoj masalasi oliy ta'limning pedagogika yo'nalishlarida sirtqi (maxsus sirtqi), kechki (smenali), ikkinchi Oliy ta'lim hamda xorijiy davlatlar bilan qo'shma ta'lim dasturlari asosida kadrlar tayyorlashni yo'lga qo'yish bilan o'z yechimini topmoqda.Hozirgi kunda yoshlarni bilim saviyasini yanada oshirish uchun xalqaro baholash tizimlaridan foydalana boshlandi. Bu Xalqaro baholash dartutlari (PIRLS, TIMSS, TALIS va boshqalar) boshlang‘ich sinf, nafaqat yuqori sinf o‘quchilari uchun ham qo‘llanila boshlandi.Bu xalqaro dasturlar o‘quvchi o‘ylantirishga, balki fikrlay olish doirasini kengaytirishda, uni har tamonlama tarbiyalashda muhim turtki vazifasini bajaradi.Bu baholash dasturlarining asosiy maqsadi shundan iboratki, umumta‘lim maktablarining o‘qish, matematika va tabiiy yo‘nalishdagi fanlardan savodxonlik darajasini xolisona baholash, o‘quvchilar olgan bilimlarini amaliyotda qo‘llash qobiliyatini rivojlantirsh va ta‘lim muassasalarida sifatli ta‘lim berish uchun yetarli shart-sharoitlarni yaratish lozim.Xalqaro baholash dasturlari asosan 3xil fan doirasida olib boriladi. Bular quyidagilar:
1.O‘qish savodxonligi- insonning yozma matnlarni tushunish va qo‘llay olish, ular haqida fikrlash va o‘z bilimi hamda imkoniyatlarni kengaytirish, ijtimoiy hayotda ishtirok etish, maqsadlariga erishish uchun o‘qish bilan shug‘ullanish qobiliyatidir.
2.Matematik savodxonlik- bu insonning u yashayotgan dunyoda matematikaning o‘rnini aniqlash va tushunish, asoslangan matematik xulosalar yuritish hamda fikrlaydigan, qiziquvchan va ijodkor fuqaroga mansub hozirgi va kelajakdagi ehtiyojlarni qondirish maqsadida matematikadan foydalanish qobiliyatidir.
3.Tabiiy-ilmiy savodxonlik- bu shaxsning tabiiy fanlarga bog‘liq masalalabo‘yicha faol fuqarolik pozisiyasiga ega bo‘lishi va tabiiy g‘oyalarga qiziqishga tayyorgarlik qobiliyatidir.Tabiiy-ilmiy savodli inson tabiiy fanlar va texnalogiyalarga oid muammolar muhokamasida ishtirok etishga intiladi va buning uchun quyidagi kompetensiyalarga ega bo‘lishi talab etiladi, hodisalarni ilmiy tushuntiradi, baholaydi va ilmiy tadqiqotlarni rejalashtiradi, ma‘lumot va dalillarni ilmiy jihatdan sharxlaydir.