Педагогика


Нафосат тарбиясининг воситалари



Download 2,56 Mb.
bet94/148
Sana17.07.2022
Hajmi2,56 Mb.
#812925
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   148
Bog'liq
ПЕДАГОГИКА назарияси

Нафосат тарбиясининг воситалари. Нафосат тарбиясининг воситалари ўқувчиларнинг гўзалликни севиш руҳида тарбиялаш мақсадида теварак-атрофдан танлаб олинган турмуш, табиат, санъат гўзаллиги ва болаларнинг бадиий фаолиятини ташкил этишга йўналтирилган педагогик жараёнда қўлланилувчи омиллар саналади.
Оила гўзалликнинг биринчи мактабидир. Оила аъзоларининг ўзаро муносабатлари, уй-жиҳозлари, уларнинг ягона бирлиги, уйғунлиги, тартибли жойлаштирилиши, саранжом-саришталик, мактабнинг безатилиши, мактабдаги ёдгорлик ва аълочилар бурчаги кабиларнинг барчаси бевосита болаларда гўзалликни тарбиялашда катта таъсир кўрсатади.
Турмуш гўзаллигининг асосини тозалик ва тартиблилик ташкил этади. Синфхоналарида тозалик сақланиши, табиат бурчагининг ташкил этилиши, ўқувчилар ижодий ишлари кўргазмаси, аълочилар тахтаси тизимининг янгилатиб туриш ҳам муҳим аҳамиятга эга.
Бадиий адабиёт нафосат тарбиясида чексиз имкониятларга эга. У ўқувчиларга ҳаётни чуқурроқ англашни ўргатади. Ўқувчиларга ўзбек ва чет эл адабиёти ҳақида кўпроқ маълумот берилади. Ўқувчилар шеърлар, ҳикоялар, халқ оғзаки ижоди намуналари – мақол, матал, эртак, достон, қўшиқ, қисса ва романларни қанчалик кўп ўқиса уларда гўзалликка бўлган интилиш шунчалик кучли бўлади. Шоир ва ёзувчиларнинг ҳаёти ва ижодий фаолияти, асарлари билан танишиш таҳлил қилиш ўқувчиларнинг билим доирасини кенгайтиради, ҳис-туйғулари ва тил бойлигин такомиллаштиради. Шунингдек, адабиёт дарслари ўқувчиларда гўзалликни идрок этишни таъминлайди. Ўқувчилар насрий асарлар, шеърлардан парчалар ёд оладилар, бунинг натижасида ўқувчиларнинг бадиий нутқ маданияти ҳам шаклланади. Ўқувчиларнинг мумтоз адабиётимиз вакиллари – Алишер Навоий, Лутфий, Саккокий, Заҳириддин Муҳаммад Бобур, Бобораҳим Машраб, Муқимий, Зокиржон Холмуҳаммад ўғли Фурқат, Мусо Тошмуҳаммад ўғли Ойбек, Абдулла Қаҳҳор, /офур /улом, Зулфия, Мақсуд Шайхзода, замондош адиблар – Примқул Қодиров, Одил Ёқубов, Худойберди Тўхтабоев, Абдулла Орипов, Эркин Воҳидов, Муҳаммад Юсуф, Шавкат Раҳмон, Маҳмуд Тоир асарлари, шунингдек, жаҳон адабиётининг ноёб намуналари билан танишишлари уларнинг ҳар томонлама етук бўлиб ўсишларига ёрдам беради.
Бундан ташқари ўқувчилар бастакор - Юнус Ражабий, Муҳаммаджон Мирзаев, Дони Зокиров, Дилором Омонуллаева, рассомлар - Камолиддин Беҳзод, Ўрол Тансиқбоев, Раҳим Аҳмедов, Чингиз Ахмаров, Малик Набиев, Ортиқали Қозоқовлар томонидан санъат ассарлари билан танишиб борсалар уларнинг нафосат онги янада бойийди.
Олам ва инсон гўзаллиги, мардлик, жасорат, юксак инсоний ғояларни ўзида акс эттирган санъат асарлари инсонларни гўзалликни ҳис қилиш, уларга интилиб яшашга ундаб келган. Аксинча, ғоявий жиҳатдан савияси паст асарлар ўқувчилар онгини саёзлаштиради, уларни чинакам гўзалликдан чалғитади, гўзалликни севишга бўлган интилишларини сусайтиради, дидини пастайтиради.
Ўқувчиларнинг гўзаллик билан бевосита мулоқотда бўлишлари уларга кўпроқ ҳиссий таъсир кўрсатади. Шунинг учун ҳам ўқитувчи, тарбиячилар тарбиявий ишларни ташкил этиш жараёнида ўқувчиларни бадиий жиҳатдан юксак бўлган асарлар ва табиат манзаралари билан таништиришга алоҳида эътибор қаратишлари зарур. Тасвирий санъат, ҳайкалтараошлик ва меъморий асарлар намуналари билан ўқувчиларни таништириш уларда симметрия, мутаносиблик, чизиқлар, ранг ва колорит уйғунлигини идрок этиш туйғуларига эга бўлишларини таъминлашга хизмат қилади. Ўқувчилар эътиборига эзгу ғояларни тараннум этувчи мусиқий асарларнинг ҳавола этилиши, улардан олинаётган таассуротлар билан ўртоқлашиш уларда мусиқий оҳанг, ритя, товушларнинг ифодавийлиги ва суръатини ҳис этиш кўникма ва малакаларига эга бўлишларини таъминлайди. Адабий асарлар эса ўқувчиларнинг нутқ бойлиги ошириш, фикрлаш қобилиятини ўстириш, шахсий қарашларини эркин баён этишга имкон беради.



Download 2,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   148




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish