Pedagogika

Моросанова  В.  И.
  Индивидуальная  саморегуляция  и  характер  человека.  –  Москва, 
Вопросы психологии, 2007. – №3, – С. 59-68. 

---

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
57 
muomala  maromini  qо‘llash  bilan  cheklanib  qolmasdan,  balki  shaxsning  xulq-
atvorini, yangi xislatlar namoyon bо‘lishini ham izohlab berishga xizmat qiladi
1
. 
Talabalarni  intellektual-madaniy  rivojlantirishda  munosabat  motivatsiyasi 
ham  muhim  о‘rin  tutadi.  Talabada  madaniy  voqelikka  subyektiv  munosabatni 
qaror toptirish uchun “odam – inson – shaxs – individuallik – subyekt – komillik” 
iyerarxiyasiga rioya qilish, shaxsga subyektiv munosabat, ya’ni unda robot sifatida 
barcha xususiyatlarni bir tekis shakllantirish mumkin, degan xato nazariyadan voz 
kechish,  “subyekt-subyekt”  aloqasini  vujudga  keltirish,  har  qanday  subyekt  – 
shaxs, lekin har qaysi shaxs subyekt emasligi muammosini yechish, shaxs subyekt 
bо‘lishi uchun mustaqillik, shaxsiy pozitsiya, qat’iyatlilik, dunyoqarash  va ularni 
hayotga  tatbiq  etish  imkoniyati  mavjudligini  tan  olish  kabi  mulohazalar  shaxs 
munosabatlari motivatsiyasi talqinida muhim о‘rin tutadi. 
Shuningdek, talabalarni intellektual madaniy rivojlantirishda                           V. 
M.  Karimova  rahbarligida  yangicha  ijtimoiy-psixologik  munosabatlarga 
bag‘ishlangan  tadqiqotlar  ham  diqqatga  sazovordir.  Ular  zamirida  yotgan 
mulohazalarni  ta’kidlash  orqali  О‘zbekistonda  munosabat  tizimi  motivatsiyasi 
shakllanishining  tarixi,  buguni  va  kelajagi  haqida  ma’lum  tasavvurlarni 
shakllantirish  mumkin
2
.  Zero,  inson  munosabatlari  uning  xulq-atvorida,  ichki 
dunyosining 
shakllanishida, 
barcha 
psixologik 
jarayonlarida 
muhim 
boshqariluvchilik rolini о‘ynaydi.  
Pedagogik-psixologik  fanlarda  qо‘lga  kiritilgan  yutuqlar  talabalarning 
intellektual rivojlanish darajasi kasbiy kompetensiyalar hamda ularni о‘zlashtirish 
jarayonida  shakllangan  aqliy  harakatlar  yig‘indisi,  ma’lum  bir  darajadagi  yangi 
bilim va kо‘nikmalarni egallashga imkon beruvchi fikrlash jarayonida ularga erkin 
tayanish bilan belgilanadi. Talabalarning intellektual-madaniy rivojlanish darajasi 
haqidagi ma’lumotlar maxsus kuzatish va psixologik-pedagogik tashxis metodlari 
yordamida tahlil etilishi maqsadga muvofiq.  
Tadqiqotga oid nazariy materiallarga tayangan holda, intellektning muhim 
sifatlari sifatida quyidagilar belgilab olindi: 
- tirishqoqlik; 
- aqlning teranligi; 
- fikrning egiluvchanligi va moslashuvchanligi; 
- fikrning mantiqiyligi; 
                                                           
1
Qarang: