Pedagogika

Qosimov Shavkat Urolovich, 
О‘MKHTTKMO va UQTI katta ilmiy xodim-izlanuvchisi. 
Sh. Qosimov
*
 

---

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
73 
Kasb-hunar  kollejlarida  о‘quvchilarning  amaliy  kasbiy  tayyorgarligi 
mazmunining  tuzilishini  aniqlovchi  omillar  va  qonuniyatlarni  aniqlash  ustuvor 
ahamiyat kasb etdi. 
Agar  biz  amaldagi  ishlab  chiqarish  ta’limi  masalalariga  oid  mavjud  ilmiy-
metodik  adabiyotlar  tahlili  bо‘yicha  xulosa  chiqaradigan bо‘lsak,  “amaliy  ta’lim 
mazmuni” tushunchasining mohiyatini tо‘liq ochib berolmaymiz. Gap shundaki,  
avvaldan an’anaviy ravishda “ta’lim mazmuni” tushunchasi ostida bilimlar tizimi 
bilan  tavsiflanadigan  nazariy  ta’lim  mazmuni  tushunilib  kelingan
1
.  Shu  sababli 
kasb-hunar  ta’limi  muassasalarida  ta’lim  mazmunining  asosiy  tarkibiy  qismlari, 
xususan, amaliy ta’lim haqida gap ketganda “ishlab chiqarish ta’limi”  terminidan 
foydalanishga kо‘nikib ketilgan
2
. 
Ishlab  chiqarish  ta’limi  tizimining  mohiyatini  kasbga  tayyorgarlikning 
ikkinchi  malaka  darajasini  qamrab  oluvchi  kichik  mutaxassis  misolida  qarab 
chiqadigan bо‘lsak, quyidagi jarayonlar kо‘zga tashlanadi: 
1.  О‘quvchi,  avvalo,  asbob  va  jihozlardan  foydalanishga  o‘rgatiladi, 
shuningdek, texnika xavfsizligi qoidalari bilan tanishtiriladi. 
2. Qoidaga kо‘ra, muayyan mehnat jarayonining о‘quv namunalari asosida 
ayrim operatsiyalarni bajarishga о‘rgatiladi. 
3.  Operatsiyalardan  majmuaviy  foydalangan  holda  oddiy  buyumlarni 
tayyorlashga о‘tiladi. 
4.  Birmuncha  murakkab  buyumlar  tayyorlashga  о‘rgatilib,  kо‘nikma  va 
malakalar shakllantiriladi; vaqtning о‘quv me’yorlari kiritiladi. 
5.  Nihoyat,  о‘quvchining  kо‘nikmalari  tegishli  malaka  darajasiga  qadar 
yetkazilib,  malakaviy  ishni  bajarganidan  keyin  daraja  berilib,  shu  orqali    kasbiy 
funksiyalarni mustaqil bajarishga ijozat beriladi
3
. 
Ishlab  chiqarish  ta’limi  tizimining  bunday  umumlashgan  tavsifi  bir  qator 
xulosalar chiqarishga imkon beradi: 
1)  amaliy ta’lim tizimining asosiy elementi sifatida uning muayyan ketma-
ketlikdagi mazmuniy tarkibiy qismlari namoyon bо‘ladi;  
                                                           
1