Pedagogika

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
27 
mas’uliyatlilikni  yetarlicha  kamol  toptirish  о‘ziga  bо‘lgan  ishonchsizlik  va 
tartibsizlikni bartaraf etish zarur bо‘ladi.  
Qat’iyatlilik  borasida  ham  uchinchi  bosqich  о‘quvchilarida  dadillik  va 
ishonchlilikning  shakllanganligi  birinchi  bosqich  о‘quvchilariga  qaraganda 
ustuvorroq kо‘rinish oldi. Ular jiddiy va puxta mulohaza yuritishga, qaror qabul 
qilish  va  uni  izchil  ravishda  turmushga  tatbiq  etishda  ham  faolroqdir.  Bu  holat 
uchinchi bosqich о‘quvchilarining kasb-hunar kollejini tugatib, bо‘lg‘usi faoliyatga 
о‘zlarini tayyorlayotganliklarida ko‘rish mumkin. 
О‘z  navbatida,  g‘ayratlilik  boshqa  irodaviy  sifatlarga  kо‘ra,  birinchi  va 
ikkinchi  bosqich  о‘quvchilarida  о‘rtachadan  yuqori  darajada  shakllanganligini     
ko‘rsatadi.  Bu  ilk  о‘spirinlarni  faol,  serg‘ayrat  va  shijoatli  ekanliklaridan  dalolat 
beradi.  Ulardagi  g‘ayratlilik  sifatlarini  kasb-hunar  sirlarini  о‘rganishga  tо‘g‘ri 
yо‘naltirish esa foydadan xoli bо‘lmaydi. 
Shuningdek,  ilk  о‘spirinlardagi  sobitqadamlik  ham  о‘rtachadan  yuqori 
darajada  shakllanganligi  bilan  ajralib  turibdi.  Sobitqadamlik  ilk  о‘spirinlarning 
kasbiy  bilim  va  kо‘nikmalarni  egallashlariga  xizmat  qiluvchi  muhim  irodaviy 
sifatdir.  Kasb-hunar  kolleji  о‘qituvchi  va  ishlab  chiqarish  ta’limi  ustalari 
shogirdlarida bunday sifatlarni payqagan holda mashg‘ulotlarni tashkil etishlari 
va  о‘quvchilariga  bilim  va  kо‘nikmalarni  egallashlariga  kо‘maklashishlari 
maqsadga muvofiqdir. 
Tajriba-sinov  natijalarida  ilk  о‘spirinlarda  tashabbuskorlik,  mustaqillik  va 
ziyraklik  sifatlari  о‘rtachadan  past  darajada  shakllangan.  Bu  sifatlar  ilk 
о‘spirinlarning  kasb-hunar  egallashlari  va  о‘zlarini  turmushga  tayyorlashlarida 
cheklanib qolishlariga sabab bо‘lishi shubhasiz. Bu holat ilk о‘spirinlarda befaol, 
betashabbus,  dangasa,  g‘ayratsiz,  nomustaqil,  boshqariluvchi  va  itoatkor  shaxs 
bо‘lib kamol topishlariga imkon tug‘diradi.  
Tajriba-sinov  natijalarini  chuqurroq  tahlil  qilish  maqsadida  ilk  о‘spirinlar 
irodaviy sifatlari shakllanganlik holatini о‘zaro munosabatlariga kо‘ra о‘rganildi. 
Buning uchun korrelatsion tahlil usulidan foydalanildi. Irodaviy sifatlarning о‘zaro 
munosabatlarini  ifodalovchi  kо‘rsatkichlar  quyida  ta’lim  bosqichlari  bо‘yicha 
alohida taqdim etiladi. 
Birinchi  bosqich  о‘quvchilarida  irodaviy  sifatlarining  о‘zaro  bog‘liqligi 
kо‘rsatkichlarida  bir  qator  ahamiyatli  korrelatsion  munosabatlar  aniqlandi. 
Ularda  mas’uliyatlilik  sifati  tashabbuskorlikni  (r=0,301,  p≤0,05),  qat’iyatlilikni 
(r=0,529,  p≤0,01),  sabr-toqatlilikni  (r=0,323,  p≤0,05),  g‘ayratlilikni  (r=0,631, 
p≤0,01)  shakllanishiga,  tashabbuskorlik  esa  mustaqillik  (r=0,366,  p≤0,05)  va 
sobitqadamlikni (r=0,336, p≤0,05), mustaqillik sabr-toqatlilik (r=0,398, p≤0,05) va 
ziyraklikni  (r=0,317,  p≤0,05),  sabr-toqatlilik  tirishqoqlikni  (r=0,395,  p≤0,05)  va 

---