Pedagogika V a psixologiya kafedrasi "ijtimoiy pedagogika"

Mavzu: Ijtimoiy pedagogikaning tamoyillari.
REJA:
1. Tarbiya ijtimoiy institut sifatida.
2.“Tamoyil” va “qoida” tushunchasi.
2. Ijtimoiy pedagogik tamoyillarining mazmun mohiyati
Tayanch tushunchalar:Tamoil, qoida ijtimoiy institut, totalitar, siyosiy, kvazidiniy jamiyat, Noosfera, strategiya, jismoniy, madaniyat bilan uyg`unlik tamoyili, insonparvarlik tamoyili, variativlik tamoyili, Ijtimoiy tarbiyaning jamoaviyligi tamoyili, Tarbiyaning shaxs rivojlanishiga markazlashuvi tamoyili, Tarbiyaning tugallanmasligi tamoyili.
Tarbiya ijtimoiy institut sifatida.
Zamonaviy jamiyatlarda ijtimoiy institutlarning butun boshli bir tizimi mavjud. Ijtimoiy institut jamiyat a’zolarining o’zlarining u yoki bu ehtiyojlarini (iqtisodiy, siyosiy, madaniy, diniy va boshqa) qondirish uchun ijtimoiy resurslardan foydalanishda birgalikdagi faoliyatlarining tarixan shakllangan shaklidir. Tarbiya ijtimoiy institut sifatida jamiyat a’zolarining ijtimoiylashuvini amalga oshirish, madaniy va ijtimoiy qadriyatlarini yetkazish, umuman olganda, ijtimoiy ehtiyojlarni qondirishni tashkil qilish uchun paydo bo’lgan. Tarbiya ijtimoiy institut sifatida muayyan jamiyatning muayyan rivojlanish bosqichida paydo bo’ladigan fenomen hisoblanadi.
Har bir jamiyat faoliyat va tuzilmasining murakkablashuvi uning tarixiy rivojlanishining muayyan bosqichlarida quyidagilarning sodir bo’lishiga olib keladi:

1. 
   Tarbiya oilaviy, diniy, ijtimoiy turlarga ajraladi, ularning o’rni, ahamiyati va o’zaro munosabati o’zgarmas hisoblanadi.
   
2. 
   Tarbiya jamiyatning katta yosh a’zolari quyiga qarab yo’naladiladi va borgan sari ko’proq yosh guruhlarini qamrab oladi.
   
3. 
   Ijtimoiy tarbiya jarayonida uning tarkibiy qismlari sifatida ta’limni, keyinchalik ma’lumotli bo’lish ajratsak bo’ladi.
   
4. 
   Korreksion tarbiya paydo bo’ladi.
   

5.Totalitar, siyosiy va kvazidiniy jamiyatlarda amalga oshiriladigan g’ayri-ijtimoiy tarbiya shakllanadi.

5. 
   Tarbiyaning vazifa, shakl, usul va vositalari o’zgaradi.
   
6. 
   Tarbiyaning ahamiyati ortadi. U jamiyat va davlatning alohida funksiyasi bo’lib qoladi va ijtimoiy institutga aylanadi.
   

Tarbiya ijtimoiy institut sifatida o’z tarkibiga quyidagilarni qamrab oladi: oilaviy, diniy, ijtimoiy, korreksion va g’ayri ijtimoiy tarbiyalar majmuasi; ijtimoiy rollar yig’indisi; tarbiyachilar, tarbiyalanuvchilar, oila a’zolari, ruhoniylar, mintaqaviy, xududiy tarbiya tashkilotlari rahbarlari, jinoiy va totalitar guruhlar yetakchilari; turli xildagi tarbiya muassasalari; ijobiy va salbiy sanksiyalar yig’indisi; tarbiyachilarning ta’lim va professional tayyorgarligi darajasi.
Tarbiya ijtimoiy institut sifatida ijtimoiy hayotda muayyan vazifalarga ega. Tarbiyaning eng umumiy vazifalari quyidagilar:
-jamiyat a’zolarining bir maqsad sari qaratilgan rivojlanishi va ular tomonidan tarbiya jarayonida amalga oshirilishi mumkin bo’lgan bir qator ehtiyojlarning qondirilishi uchun sharoitlar yaratish;
-jamiyatda faoliyat yuritish va uni rivojlantirishga qodir bo’lgan kadrlarni tayyorlash;
-ijtimoiy hayot barqarorligini madaniyatning avlodlarga meros qoldirish orqali ta’minlash;
-jamiyat a’zolarining ijtimoiy va ma’naviy rivojlanishi;
-o’zgaruvchan ijtimoiy holatlarga jamiyat a’zolarini ko’niktirish;
-jamiyat a’zolarining intilishlari, maqsadlarining birlashishini va ijtimoiy kasbiy, etnokonfessial gruhlar manfaatlarining uyg’unlashuvini ta’minlash.
Ijtimoiy pedagogning bu yo’nalishlar bo’yicha faoliyati zamonaviy tarbiya tamoyillari asosida qaraladi.
Tarbiya tamoyillari-tarbiyani amalga oshirish qoidalari bo’lib, ular asosida nazariyalar ishlab chiqiladi va tarbiyaning metod, shakl va vositalari amalga oshiriladi.
Ijtimoiy pedagogikaning asosiy tamoyillari (prinsiplari).
“Tamoyil” tushunchasi lotincha “asos” degan ma'noni anglatadi. «Prinsip» so’zi lotincha «rinsipium» so’zidan xosil bo’lgan «asos», «boshlanish» ma’nolarini bildirali. Har qanday fan uchun ishlatilgan muayan koidalardan kelib chiqadigan o’z prinsiplari mavjud. Fanlarda prinsip va qoidalar bizga bog’liq bo`lmagan holda mavjud. Ulardan chetga chiqish mumkin emas, aks holda pedagogik faoliyat befoyda balki ham zararli bo’ladi. Ijtimoiy pedagogika pedagogikadan ajralib chikdi, tabiiyki o’z asosida shu fan prinsiplariga tayanadi.
Biz Ijtimoiy pedagogikaning 3 ta prinsipni ko’rib chikamiz: tarbiyaning tabiyatga uygun bulishi prinsipi; tarbiyaning madaniyatga uyg`un bo`lishi prinsipi va gumanizim prinsipi. Shu prinsiplardan har biri ijtimoiy pedagogikada o’zining talqiniga va o’ziga xos xususiyatiga ega.