Pedagogika universiteti fizika matematika fakulteti

O’quv kurslar yaratish dasturiy vositalari.

Keyingiyillardamultimediahujjatlariniyaratishgaoidjudahamko’plabdasturiyta’minotlarishlabchiqilgan. Ulardanbiri AutoPlay dasturidir.
Istalganfaylyokifayllarto’plaminibittamuhitgabirlashtirish, qolaversa, CDyokiDVDdisklaruchunAutorun-menyusihosilqilishda AutoPlay MediaStudioengkuchlivizualpakethisoblanadi.
Multimediatexnologiyalarigaasoslanganamaliydasturlarniyaratishuchun AutoPlay MediaStudiodasturidanfoydalanishfoydalanuvchilaruchunjudaosonvaqulayinterfeysnitaqdimetadi.
AutoPlay MediaStudiobilanishlashdadeyarlidasturlashishlaritalabqilin- maydi. Foydalanuvchifaqatturlidizaynlidasturiymuhitnitanlashuchunbirnechtatayyorshakllardagiloyihashablonlaridanfoydalanishimumkin [5].
Bundaamaliydasturmuhitinidizayngaboyholatgatashkiletishuchun AutoPlay dasturiyvositasitarkibidatayyorobektlarmavjudbo’lib, ulartarkibigabuyruqtugmasi, tovushkuchaytirgichi, fayllarniprinterdanbosmagachiqarishnita’minlovchi, WEB-saytllarniochuvchivaulargamurojaatniamalgaoshiribberuvchiqatorfunksionalobektlarnikiritishmumkin.
Amaliydasturuchungrafikqobiqlarniyaratish, uniavtmatikishgatushirishuchun AutoPlay MediaStudiobarchakeraklifayllarnio’ziyaratadi. Foydalanuv - chilarzimmasigaesafaqatqattiqdiskvakompaktdiklarniyozishuchuntayyorloyihalarnishakllantirishvazifasiqoladi.
2008-yilning 12-martidaIndigoRose Corparitionkompaniyasi AutoPlay MediaStudio 7.1.1007.0 versiyasiniiste’molgachiqardi.
Dasturfoydalanuvchilargaobektlarnio’zarobog„lashniamalgaoshirishgayordamberadiganyuzlabvositalarnitaqdimetaoladi.
AutoPlay MediaStudiodasturimuhitidaVisualBasic, Visual C++, Java, MacromediaFlashkabiqatortizimlardayaratilganhujjatlarnihambemalolqaytaishlashmumkin [11].
Dasturyordamidaanimatsiyalanuvchimenyuni, kataloglardaraxtini, ma’lu- motlarbazasinivashungao’xshashobektlarninafaqattezyaratish, balkiularniboshqarishhammumkin.
Avtomatikishgatushuvchioynalarnio’ziningkutubxonasidagi “niqob”lar- danfoydalanganholdaixtiyoriyshaklda (formada) yaratishmumkin. Bunday “niqob” sifatida .jpg, .bmpva .pngkabiformatdagifayllardanfoydalanilsahambo’ladi.
Qolaversa, ma’lumotlarni CDuchuntayyorlaganholdaunidasturningo’zidanturib, CDyokiDVDgayozaolishi AutoPlay MediaStudiodasturinaqadarkengimkoniyatlargaegaekanliginiko’rsatadi.
Tayyorloyihabunda .yexekengaytmalifaylsifatidao’ziochiluvchiarxivko’rinishdayokiqattiqdiskdagialohidapapkadashakllantirilishimumkin.
Bundantashqari, dasturgamatnniorfografiktekshirishimkoniyatihamkiritilgan. DasturningbuxossasiuningLabel, ParagraphvaButtonkabiobektlaribilanbirgaishlaydi. Agardasturkompyutergato’liqversiyabilano’rnatilganbo’lsa, matnniorfografiktekshirishuchununingkutubxonasidajudakattahajmdagilug„atlarbo’lishimumkin.
Shundayqilib, AutoPlay MediaStudio 7.0 ningyangiversiyasiquyidagiimkoniyatlargaegaholdaiste’molgachiqarilgan [5]:

1. 
   Avtomatikishgatushuvchixususiymenyu, interfaoltaqdimotlar, multi- media-ilovalar, sanoqlidaqiqalardadasturiyta’minotlarniyaratish;
   
2. 
   Loyihagaturli-tumanfotografiya, musiqa, video, animatsiya, matnvaboshqalarnibiriktiraolishxususiyati;
   
3. 
   WEB-ilovayaratishgamo’ljallanganmukammallashganinstrumentlar;
   
4. 
   XML, SQLvashifrlashmexanizmlaribilanishlayolishi;
   
5. 
   RTF-formatlihujjatlarbilanishlayolishi;
   
6. 
   Slayd-shoubilanishlashimkoniyati;
   
7. 
   Matnranginio’zgartirishuchunRadioButtonobektiningmavjudligi;
   
8. 
   Bosmagachiqarishningkengaytirilganfunksiyasi;
   
9. 
   Obektlarniformatlashimkoniyati;
   
10. 
    Kalitso’zlaryordamidaqidiruvtiziminingmavjudligi;
    
11. 
    CD, DVDkabikompaktdisklargayozishimkoniyativahokazo. AutoPlay MediaStudioishgatushirilgach, avvaloloyihabilanbogliqbirnechtabuyruqlarnio’zichigaoluvchimuloqotoynasiyuzagakeladi (1-rasm):
    

1-rasm.AutoPlay dasturiningishgatushirilishi

Bumuloqotoynasidaquyidagito’rttataklifilgarisurilganbo’ladi:

1. 
   Createanew project (Yangfiloyihayaratish);
   
2. 
   Openanexistingproject (Yaratilganloyihalardanbiriniochish);
   
3. 
   Restorelastopenproject (Oxirgiishlanganloyihaniochish);
   
4. 
   Exit AutoPlay MediaStudio (Dasturdanchiqish).
   

Agar AutoPlay MediaStudioningruschavariantio’rnatilganbo’lsa, uholdataklifrustilida, inglizchavariantio’rnatilganbo’lsa, uholdataklifingliztilidabo’ladi.
AutoPlay harbirbuyruqtugmasifunksiyasivaungamos Scriptlaruchuntayyorkodlarto’plaminihamtaqdimetadi. Butayyorkodlardanqulayroqfoydalanishuchundasturningingliztilidagivariantibilanishlaganma’qul.
Shundayqilib, yuqoridagitaklifgabinoanbiz “Creatanew project” bandinitanlasak, uholdabirnechtayangiloyihashablonlarinitaklifetishdaniboratquyi- dagimuloqotoynasiyuzagakeladi (2-rasm):

1. 
   rasm. LoyihashablonlarinitanlashgaoidmuloqotoynasiBizyaratayotganilovamiztabiatigaqarab, muloqotoynasidamavjudloyiha-lardanbirinitanlashimizyokio’zimizistaganyangiloyihanitashkilqilishimizmumkin. Quyida “Audio” debnomlanganloyihatanlangan (3-rasm):
   

2-rasm. “Quiz" loyihasiningtanlanishiMavjudloyihanitanlashningijobiytomonlaridanbirishundaki, undaWEB-sahifauchunba’zissenariylartayyoryozilganholatdabo’ladi. Ba’ziobektlaruchunbajariladiganfunksiyalaresatayyorholatdaberilganbo’ladi. Bundayimkoniyatqisqavaqtdamurakkabtuzilmalikattaloyihaniyaratishdaamaliyyordamberadi.
AutoPlay dasturoynasiquyidagituzilmagaega [12]:

1. 
   Dasturoynasiningsarlavhasatri.
   
2. 
   Dasturoynasiningmenyusatri.
   
3. 
   Instrumentlarpanelisatri.
   
4. 
   Projectexplorermuloqotoynasi.
   
5. 
   Propertiyesmuloqotoynasi.
   
6. 
   Holatsatri.
   

Dasturoynasinigsarlavhasatridaloyihanomi, dasturnomivaoynanibosh- qarishelementlarijoylashgan.

1.2 AutoPlaydaqo’llaniladiganobektlar

AutoPlaydaharbirloyihauchunbiryokibirnechtasahifalarto’plamitaqdimetiladiki, busahifalarbilanishlagandabirnechtaobektlardanfoydalanishmumkin. Buobektlardanharbiriningalohidafunksiyalarimavjudbo’lib, ularorqalidasturniboshqarishdafoydalanuvchiuchunmuloqotinterfeysiniyaratishalohidaahamiyatkasbetadi.