|
Iqtidorning ginetik nazariyasi an'anaviy pedagoglar uchun o’z xatti-harakatlarini oqlash uchun dastak bo’ladi. shuning uchun ham iqtidorlik bo’yicha pedagoglar orasida quyidagicha yondoshuv saqlanib qolgan: "1) 1 yilda hech narsa qilmaymiz 2) keyin bu betayinlikning natijasini aniqlaymiz va ota-oanalr meqnati mevasini ko’ramiz 3) keyin iqtidorli bolalarni namoyish qilib o’rganamiz, ruxsat bersalar dissertasiya yozamiz". Ushbu nazariya 300 yildan beri xukm sursa ham ijobiy natija bergani yo’q.ko’proq bu nazariyadan manfaatdor shaxslar o’z manfaatlari uchun foydalanmoqdalar. "Genetik iqtidor"ga jiddiy haramaslik nimalarga olib keladi. Bunga misollar keltiramiz Misol - 1, XX asrning 80 yillariga qadar ko’pgina bolalar musiqiy eshitishdan maxrum qilinganlar, chunki, genetik nazariya vakillari F.Galton nazariyasini qo’llab-quvatlaganlar, boshhalari esa ota-onalarni musiqiy eshitishi faqatgina nasldan-naslga o’tishga ishontirganlar. Buning bari yolqon bo’lib chiqdi. Shunga muvofiq kitob va ilmiy maqolalar o’zgartirildi. Musiqiy qobiliyat "Allox in'omi" deb haralib, "iqtidor" chetda holib ketdi. qatto, Rossiyada Vitte, Mosart metodikalarining izohini topish mumkin emas bo’lib qoladi. Misol - 2, "Chalkashliklar"ga boy an'anaviy yondoshuv ta'sirida boqsa (MTM) tarbiyachilari ko’pgina odamlardagi iqtidorni aniqlay olmaganlar. Biroq 60-70 yillarda progressiv pedagog, vrachlar shuni aniqlashdiki bolaga zaruriy sharoit yaratilsa, u yurishdan avval suzishni o’rganadi. Fransiya va rossiyadagi tadqiqot ma'lumotlariga ko’ra go’daklar suvda suzish va uxlay olishi mumkin. Bu metodika meni ajablantirdi: chunki, men suzishni o’rganginumcha 2 marta cho’kib ketay deganman, vaqolanki men unda yurish tugul o’qishni bilar edim.Misol - 3, Ko’p yillar mobaynida an'anaviy pedagoglar va genetik iqtidor nazariyasi vakillari, boallarning 6-7 yoshga to’lmasdan oldin o’qishni o’rganishi bu qaddan ziyod iqtidorli va geniylarga tegishli ekaniga ota-onalarni ishontirganlar. Lekin, yaqinda aniqlanishicha 50-60 yillarda Rossiya va AqShda genetik iqtidor haqidagi uydirmalarga ishonmagan tarbiyachi-notiqlar ertaklar yordamida bolalarga 3-3,5 yoshdan o’qishni o’rgatganlar. Ammo o’qishni o’rganish muddati 2 barobar kamaygani bilan ayrim mamlakatlarda ta'lim muddati 12 yilga uzaytirildi. Men "an'anaviy pedagoglarning" ushbu harakatini o’zlariga harshi holat sifatida qadrlayman. Natijada, million odamlar 2 yil ortiqi bilan pedagoglar xizmatiga majbur edilar. Bu 2 barobar meqnatdir.Misol - 4, 1990 yillarda men tomonimdan neyrokibernetik hisob-kitoblar natijasida bol yurish va gilirishdan avval o’qishni bilishi mumkinligi isbotlandi (1,5 yosh). Bizning tarbiyalanuvchilarimizning yaxshi natijalari: 6-9 oylikdan to’g’ri o’qishni va barmoqlar orqali yangi so’zlarni ko’rsatishni boshlaydi.
Natijada an'anaviy yondashuvning ta'sirida bolalar fakt va bilimlarni o’zlashtirish uchun 5-6 yil vaqt yo’qotadilar. Bu aniq "rejalangan" yo’qotishdir. Bu bizning asrimizda mutlaqo man etiladi.Misol - 5, 60 yillarga qadar oqir atletika musobahalari natijasida AqShda gigantlar boshchilik qilganlar. Ularning oqirligi 150 kg atrofida edi. Bu yerda sportning xususiyatlariga ko’ra genlarning ta'siri kuchli yosh avia maxantisi Yuriy Vlasov oqir atletikachilar seksiyasiga tasodifan kirib holib, bor yo’qi 70 kg tosh ko’tara olgan. Lekin pedagogning mashqulotlari to’g’ri tanlangan metodikasi yordamida u Rimda o’tkazilgan Olimpiyada chempioniga aylandi. Va qolanki genetik nazariya tarafdorlarining fikriga Vlasov qiyofasida chempion siymosi yo’q edi. U uchkarra chempion bo’lib rekord o’rnata oldi. Misol - 6, 70 yillarda an'anaviy ta'lim o’z imkoniyatlarini qo’ldan boy berdi, ya'ni yangicha metodlarga o’tishni istamadi. O’sha yillarda Rossiyada hech kim kutmagan o’zgarishlar sodir bo’lmoqda edi. Iste'dod egasi, geograf, shoir V.F.Shatalov boqcha va maktablardagi iqtidorli bolalarga chuqur bilimlar berishni taklif qildi. Bu qaqiqiy portlash edi% ma'lumki, qayta o’qitish va tarbiyalash juda murakkabdir. Yoki oddiy maktablarda barchaning o’qishi uchun to’liq imkoniyat yaratilishi kerak. Demak, bugungi kunda iqtidorning genetik nazariyasi uydirma va fantaziyalarga boy deb haralmoqda. Bola salomatligi va iqtidorini saqlovchi ta'lim texnologiyalari. Nig’oyat, XX asrning 90 yillariga kelib ota-onalar va ta'lim tizimi uchun muqim bo’lgan erta yoshdan qobiliyatlarni shakllantiruvchi usul va uslublar kashf etildi. Buni men * va intellekt, ya'ni fandagi yangilik deb atadim. Ota-onalar bu texnologiyalarni o’zgartirishlari kerak. qobiliyat ota-ona va o’qituvchilar tomonidan tarbiyalanadi va dasturlashtiriladi. Masalan, "o’ngaqay"ni "chapaqaylik"ka o’rgatish mumkin yoki buning aksi. Bola bilan o’ta qattiqqo’l enagani shuqullanishi musiqiy eshitishni susaytiradi. Aniqlanishicha dangasalik va mexnatsevarlik o’z-o’zidan shakllanmaydi, bunga ham o’rgatish kerak. Ikkinchi bosqichda shakllangan qobiliyatlarni "iqtidor" darajasigacha ko’tarish zarur. Natijada 3-8 yoshda iqtidor metodlari yaratila boshlandi. Aynan mana shu davrda bolani ta'minlash uchun ashyolar zarur. 15 yillik amaliy tajribaga harmay an'anaviy psixolog va pedagoglar "iqtidor - xudodan" deb ta'kidlashdan charchamayaptilar. Balki ular yangi texnologiyalarni qo’llashdan qo’rqishayotgandir. Bu esa juda oddiy. Ayrim pedagoglar buni shu tariqa tushuntirishmoqda. Yangi texnologiyalarni qo’llash orqali pedagogik faoliyat muddati 3-5 xattoki 10 barobar qisharmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
