|
Figurani transformasiyasi
Figura o’lchamini kattalashtirish noxushliklar ta’sirida o’ziga ishonchi ortgan va kuchliroq his qilayotgan o’smirlarda gohida ko’rinadi.
Figurani kichiklashtirish sinaluvchi himoya va homiyga ehtiyoj sezayotganda, o’z shaxsiy hayoti uchun javobgarlikni boshqalarga o’tkazmoqchi bo’lishga intilish hollarida yuzaga keladi. Kichkina figurkalar chizayotgan bolalar odatda, o’z hislarini namoyon qilishga odatda uyalishadi va o’zini tutib turish tendensiyasi va odamlar bilan munosabatlarda qandaydir o’zini to’xtatib turish (zatormojennost) tendensiyasi borligi kuzatiladi. Ular stress natijasida depressiv holatlarga tushishi mumkin.
Qarama qarshi jinsdagi odamni chizish qiyin vaziyatlarda o’z munosabatlarini bildirishda aniq yaqinlari (onasi, buvisi) ichidan aniq bir odamni xulq-atvor programmasini tipini ishlatish mavjudligini ko’rsatadi.
Yoshni o’zgartirganligi hayotiy kelishmovchiliklarda odamni o’z-o’zini his qilishini ko’rsatadi.
Agar tanani biror qismi (oyoqlar, qo’llar, quloqlar, ko’zlar) tushirib qoldirilgan bo’lsa, bu himoya mexanizmlarining o’ziga xosligini va ego reaksiyani o’ziga xos ko’rinishini ko’rsatadi.
Kiyim funksiyasi "Balolardan himoyalanishni shakllanishi". Kiyimni ko’p bo’lishi qo’shimcha himoyaga ehtiyojni ko’rsatadi. Kiyimni yo’qligi xulq-atvorning ma’lum stereotiplarini rad qilish, impulsivlik bilan bog’liq.
Yomg’ir atributi
Yomg’ir xalaqit qiluvchi, odamni yopilib olishiga, bekinishga uyg’otuvchi istalmagan ta’sir. Uning tasvirlanish xarakteri odamni qiyin vaziyatlarni qanday qabul qilishi bilan bog’liq: kam tomchilar vaqtinchalik, yengsa bo’ladigan qiyinchilik, og’ir. Bo’yalgan tomchilar va chiziqlar og’ir va doimiy qiyinchiliklar qabul qilishni bildiradi.
Orqa varaq. Yomg’ir qay tomondan, odamni chap yo o’ng tomonidan "kelayotganini" bilish muhim va odam figurasini qanday qismi ko’proq darajada ta’sirga uchrayotganini aniqlash muhim. Yomg’irni sharhlash qog’ozni yoki "Odam" figurasini o’ng yoki chap tomonidaligini sharhlash bilan birga mos olib boriladi.
Qora bulut kutilayotgan noxushliklar simvolidir. Bulutlar, qora bulutlar soni, ularning zichligiga, o’lchami, joylashuviga ahamiyat berish muhim. Depressiv holatlarda, butun osmonni qoplab olgan og’ir momaqaldiroqli qora bulutlar tasvirlanadi.
Ko’lmak suvlar iflos "yomg’irdan" keyin qoladigan kechinmalar, xavotirli vaziyatlar asoratini simvolik bildiradi. Ko’lmak hal qilinmagan muammolar simvolidir. Ko’lmakning tasvirlanish manerasi, shakli, chuqurligi, qatra tomchilariga e’tibor bering. "Odam" figurasiga nisbatan ko’lmak suvning qanday joylashganiga (figurani oldidami yo orqasidami, odamni hamma tomondan o’rab olganmi yoki o’zi ko’lmakda turibdimi) e’tibor bermoq kerak: agar chapda bo’lsa, odam o’tmishda muammolarini ko’rayapti, o’ng tomonda bo’lsa odam muammolarni kelajakda ko’rmoqda. Agar odam ko’lmakda turgan bo’lsa - odam qoniqmaslik, oriyentirni yo’qotganlikni his qilayotganini bildiradi.
Qo’shimcha detallar. Barcha qo’shimcha detallar (uy, daraxt, skameyka, mashina....) yoki odam ushlab turgan predmetlar (sumochka, gullar, kitoblar...) qo’shimcha tashqi tayanch, qo’llab quvvatlashga ehtiyojni, muammoni hal qilishdan qochishga va o’rniga boshqa faoliyat bilan shug’ullanishga intilishni aks ettiradi, deb qaraladi. Qo’shimcha detallar (fonar, quyosh..) rasm avtori uchun ahamiyatli odamlarni simvolini bildiradi.
Detallarning bundan ham kengroq tavsifi tasvirlangan obrazlarning simvolik mazmuniga asoslanadi. Masalan, chaqmoq odam hayotidagi rivojlanishning yangi sikli boshlanishi va dramatik o’zgarishni ifodalashi mumkin. Momaqaldiroqdan keyingi kamalak amalga oshmaydigan mukammallikka intilish orzusini ifodalaydi.
Zont, bosh kiyim, plash va sh.k. ko’ngilsizliklarni yengish usullarini, psixik himoya mexanizimining simvollaridir. Obrazlarni sharhlash nuqtai nazaridan zont ona yo ota bilan zont obrazida aloqalarni aksi, zont soyaboni ona, zont dastagi ota bilan bog’liqlikni bildiradi. Zont yomon havodan himoya qilishi yo qilmasligi mumkin. Personajni ko’rish maydonini cheklashi yoki zont bo’lmasligi ham mumkin.
Masalan, katta zont (qo’ziqorin) odam uchun barcha murakkab vaziyatlarni hal qiluvchi ota-onasi bilan bog’liqlik haqida, qiyin vaziyatlarda ishonchli obro’li odamlarning qo’llab quvvatlashini istashni bildirishi mumkin. Odam figurasiga nisbatan zontni o’lchami va joylashuvi psixik himoya mexanizmlari ta’sirini intensivligini ko’rsatadi.
Shlyapa, zont va boshqa himoya vositalarining yo’qligi yomon moslashganlikni (adaptirovannost) va himoyaga ehtiyojni ko’rsatadi. Zontni yo’qligi qiyin vaziyatlarda ota-ona tomonidan yordamni rad qilishni bildiradi. Boshdagi shlyapa bu yuqoridagilardan himoyaga ehtiyoj.
Do'stlaringiz bilan baham: |
