Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

енгил талаффузи, сўнг сонор товушларнинг унлилар биланғ
биргаликда бўғинларга бўлиб талаффуз этилиши, гапларда;
талаффуз этиш машқ қилинади ва ҳоказо.
Дудуқланувчиларда мустақил нутқни тарбиялашда турли
нутқ шаклларининг зарурий узлуксизлигига риоя қилинади..
Дастлаб назм матнини бир-бирига боғлиқ хрлда қайтариш ор-
қали ўқиш жараёнида енгил ритмик нутқ тарбияланади. Кейин
қийин ҳолатларда логопед ёрдамида мустақил ўқиш, сўз ора-
латиб ёки матнни айрим бўлакларга бўлиб, кимнингдир ёрда-
мида, бир хил оҳангда ўқиш; диалогли матнни ўқиш; тинииг
белгиларини ҳисобга олиб, шартли узунликка амал қилиб тўх-
таш орқали ўқиш; ўрганилган шеърни талаффуз этиш тавсия
қилинади.
Мустақил нутқни тарбиялашга нутқнинг бошқа шакллари-
га нисбатан кўп вақт ажратилади. Мустақил нутқ олдиндаш
тайёрланган (шеър, қайта ҳикоя қилиш, дарс мазмунини баён
қилиш, кўрган-кечирганлар ҳақида ҳикоя қилиш) ва олдиндан:
тайёрланмаган (кутилмаган саволларга жавоблар қайтариш»
илтимос қилиш, берилган мавзу хусусида гапириш) бўлишк
мумкин. Нутқнинг биринчи кўриниши дудуқланувчи учун жуда
енгил бўлгани сабабли иккинчисидан олдин такрорланади.
Мустақил . нутқни тарбиялаш учун намуна сифатидаги ай-
рим машқлар: берилган саволга жавоб; дудуқланувчи бошлан-
ган жумлани якунлайди; унинг ўзи савол беради; берилган сўа
асосида жумла тузади; жумлани қайтадан тузади; логопед ёки
ўртоғи билан суҳбат; саҳналаштирилга« томошаларда иштирок
этиш; баён қилинган воқеани, драматик матнни сўзлаб бериш„
расм бўйича, томоша қилинган театр, кино ҳақида, шахсий ку-
затишлар ҳақида, ҳодисалар тўғрисида сўзлаш; телефон орқа-
ли суҳбатлашиш; маъруза; баҳсда иштирок этиш ва ҳоказо.