“Педагогика назарияси” ва “Педагогика тарихи” фанларини ўқитиш бўйича ўқув-методик мажмуа

285.
 
Таъқиқ нима? 
Таъқиқ – ота-оналар, оиланинг катта ёшли аъзолари, баъзан ўқитувчилар 
томонидан ножўя, ижтимоий ахлоқ меъёрларига зид ҳатти-ҳаракатлари, юриш-
туришлари, хулқ-атворлари, гап-сўзлари учун болалар, ўсмирларни улар аввал 
фойдаланиб келинган имтиёзлардан маҳрум этиш.
 
 
286.
 
Таҳдид нима? 
Таҳдид – ота-оналар, оиланинг катта ёшли аъзолари, баъзан ўқитувчилар 
томонидан болалар, ўсмирларнинг ножўя, ижтимоий ахлоқ меъёрларига зид 
ҳатти-ҳаракатлари, юриш-туришлари, хулқ-атворлари, гап-сўзлари учун 
уларнинг ўнгланишини талаб қилиш, акс ҳолда муайян жазога тортилиши 
муқаррарлигини билдириш орқали қўрқитиш.
 
287.
 
Қарғиш нима? 
Қарғиш – тарбиявий жараёнда қўлланиладиган, бироқ, ўта салбий характер 
касб этадиган гап, сўз бўлиб, у тарбия объектига нисбатан ёмонлик, бахтсизлик 
ва ўлим тилашни ифодалайди.
 
288.
 
Ҳақорат (сўкиш) нима?
Ҳақорат (сўкиш) – бу тарбиявий жараёнда қўлланиладиган, бироқ, ўта 
салбий характер касб этадиган гап, сўз бўлиб, у болалар, ўсмирларнинг шахси, 
шаъни, ор-номуси, ғурурини ерга уриш, таҳқирлашга қаратилган амалий 
ҳаракат саналади.
 
289.
 
Жазолаш нима? 
Жазолаш – ота-оналар, ўқитувчилар, ёши катта кишилар томонидан 
болалар ва ўсмирлар томонидан содир этилган ножўя иш, ҳаракат, фаолият, сўз 
учун оғзаки, амалий, баъзан жисмоний жазони қўллаш тарзида кўриладиган 
чоралар.
 
290.
 
Калтаклаш нима? 
Калтаклаш – тарбиявий жараёнда ота-оналар, оиладаги катта ёшли 
кишилари томонидан содир этиладиган болалар, ўсмирларни уларнинг ножўя, 
ижтимоий ахлоқ меъёрларига зид хатти-ҳаракатлари, юриш-туришлари, хулқ-
атворлари, гап-сўзлари учун жисмоний жазолаш чораси. Тарбиявий таъсир 

---

54 
чораси сифатида калтаклаш юзга шапалоқ тушириш, елка, тана, оёқ, қўл ва 
бошқа аъзоларга бирор-бир восита (мас., таёқ, қайиш, қўл ва бошқалар) билан 
уриш орқали амалга оширилади.