Pedagogika kafedrasi

Terrorizm: 
terrorchi yoki terrorchilik tashkiloti tomonidan birdan ortiq 
davlat xududida amalga oshiriladigan yoki bittadan ko‘p davlat manfaatlariga zarar 
yetkazadigan, bir davlatning fuqarolari tomonidan boshqa davlatning fuqarolariga 
nisbatan yoki boshqa davlatning xududida amalga oshiriladigan haraqatlardir.
 
Insoniyat 
taraqqiyotiga 
salbiy ta’sir ko‘rsatayotgan, XX asrning 
umumbashariy muammosiga aylangan diniy-siyosiy ekstremistik oqimlarning 
deyarli barcha terrorchilikka asoslanib, ochiqdan-ochiq hokimiyatni egallash uchun 
harakat qilmoqdalar. 
Manbalarda “ekstremizm- keskin fikr va choralarni yoqlash, keskin 
choralarga tarafdorlik ” tarzida talqin etilgan va aksariyat o‘rinlarda mazkur 
tushunchaning yuridik atama ekanligiga urg‘u berilgan. 
Diniy ekstremizm rasmiy xokimiyatni “keskin qat’iy choralar ko‘rish” yo‘li 
bilan o‘zgartirish harakatini biniy ta’limot, qarash va g‘oyalar asosida amalga 
oshiradigan oqim hisoblanadi. 
Islom ekstremizmida ikki belgini kuzatish mumkin. 
1.hozirgi zamon musulmon jamoalari o‘zining islomiy xususiyatlarini 
yo‘qotgan va jaholat tusiga aylangan degan mafkurani targ‘ib qilish; 
2.mamlakatda islom qoidalarini o‘rnatish, hokimiyatga haqiqiy musulmonlar 
kelishi uchun xech bir ikkilanmasdan faol urush xarakatlarini, “kuch ishlatish” 
zarurligini insonlar ongiga singdirish. 
Islom ekstremizmi o‘tgan asrning 50-60 yillarda xorijda, ayniqsa, Yaqin va 
O‘rta Sharq mamlakatlarida paydo bo‘lgan. Qslida ekstremistik kuchlarning ildizi 
juda chuqur, ya’ni islom dini shakllangan ilk davrlardayoq paydo bo‘lgan. 
“Fundamentalizm” atamasi keng ma’noda islom g‘oyalarining Muhammad 
S.A.V. davrlarida qanday talqin etilgan bo‘lsa, shundayligicha saqlashni, ularni 
o‘zgartirmaslikni, muqaddas manba “Qur’oni Karim”da vahiy va mo‘’jizalar 
qanday bayon etilgan bo‘lsa,shundayligicha qabul qilishni, dinning barcha 
an’anaviy yo‘l-yo‘riqlarini qat’iy va og‘ishmay bajarishni talab etadigan oqimlarni 
ifodalaydi. 
Ushbu atama dastlab 1908 yilda AQShning Kaliforniya shtati protestantlari 
tomonidan qo‘llanilgan bo‘ilib, protestant oqimlar harakati mohiyatini ifodalashga 
xizmat qilgan. 
Dastlab 
fundamentalizm 
faqat 
diniy 
g‘oyalarnigina ilgari surgan 
bo‘lsa,bugungi kunda ijtimoiy-siyosiy qarashlarni ham ilgari surmoqda. Bu holat 
fundamentalizm, xususan islom fundamentalizmining siyosiylashganidan dalolat 
beradi. 
Islom falsafasida ma'naviy omil jamiyat rivojida yetakchi o`ringa qo`yiladi. 
Ma'naviy-ahloqiy barkamollik hukmron bo`lgan jamiyatda ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyotni ta'minlash q’oyasi hadislar mazmunida o`z yechimini topadi. 
Alloh o‘zining yagonaligiga ham ilmli kishilarni guvoh qilgan: «Alloh albatta 
uning o‘zi yagona iloh, undan boshqa ibodatga sazovor zot yo‘qligiga shohidlik 

---

240 
beradi. Shuningdek, farishtalar va ilm egalari ham bu narsaga adolat bilan 
shohidlik berdilar» («
Oli Imron
» 
surasi, 18-oyat
). 
Shu oyatda Alloh ilmli kishilarning shohidligini o‘z farishtalarining shohidligi
bilan tenglashtirgan. Bu esa, ilmli kishilarning hurmati Alloh huzurida naqadar 
yuqori ekanligini ko‘rsatadi. Aksincha, Qur’on ilmsizlarni tanqid qiladi: 
“Shunday qilib Alloh ilmsizlarning qalbini berkitib qo‘yadi”. (
“Rum” surasi, 59-
oyat
). Qur’on ilmning chegarasi yo‘q ekanligini ham bayon qilib o‘tgan: “Har bir 
ilmlining ustidan undan ham ilmliroq bor” (
“Yusuf” surasi, 76-oyat
). 
Bu oyatdan maqsad shuki, olimlar o‘z ilmlari bilan mag‘rurlanib, o‘z ustida 
ishlashni tark etmasinlar, doimo ularni ham birov tanqid qilib qolishiga o‘zlarini 
tayyorlab tursinlar, demakdir. Qur’on musulmonlarni barcha narsaning haqiqatini 
bilish uchun doimo ilm payida bo‘lishga chaqiradi: «Ey, parvardigor, mening 
ilmimni ziyod qilgin deb ayt” (