Pedagogika kafedrasi

 
4.Qadimgi Yunonistonda o’qituvchilarni nima deb atashgan? 
A. Pedagog 
B. O’qituvchi 
S. Ta'lim beruvchi 
D. Muallim
 
 
 
6-7-Mavzu: Xalq pedagogikasining didaktik imkoniyatlarini o‘quv-
tarbiyaviy jarayonga tadbiq etish 
Reja 
 
1.
Xalq pedagogikasida insonning ulug’lanishi haqidagi didaktik 
g‘oyalari. 

---

125 
2.
Farzand tarbiyasining ijtimoiy ahamiyati haqidagi etnopedagogika 
fikrlarni pedagogik jarayonga tatbiq etish. 
3.
Bola tarbiyasining vorisiyligi xususida. 
4.
Ijobiy axloqiy sifatlarga erishish va salbiy axloqiy sifatlarni bartaraf 
etish usullarining kursatilishi. 
Talaba – yoshlarda milliy tarbiyani umumbashariy qadriyatlar bilan 
shakllantirishni dunyo miqyosida erishilayotgan umumbashariy yutuqlar va 
zamonaviy fan asoslarining tarbiyaviy jihatlarisiz tasavvur etish qiyin. 
Shunga ko`ra oliy pedagogik ta'limda yoshlarda faqat pedagogik malaka va 
ko`nikmalarni tarkib toptirish, umumbashariy bilimlarni o`zlashtirishga ham 
imkoniyat yaratib berish lozim. Milliy qadriyatlar asosida shakllantiriladigan 
tafakkur va dunyoqarash yoshlarning umuminsoniy va zamonaviy yutuqlarni to`liq 
egallashlari uchun zamin yaratadi, zamonaviy bilimlar va ko`nikmalarni egallash 
esa chuqur va mustahkam bilim olish uchun poydevor vujudga keltiradi. 
Shu sababli yoshlarda milliy tafakkurni va zamonaviy bilim ko`nikmalarni 
o`zaro aloqada shakllantirish va olgan bilimlarni umumlashtirishga, ish jarayoniga 
xalq pedagogikasini olib kirishga o`rgatish barkamol insonni shakllantirishda 
muhim omil sanaladi. Yoshlarni ma'naviy qarashlarini shakllantirishda, ularni 
ma'naviy qadriyatlarimizni buyuk mutafakkirlar ilimiy merosini, falsafiy 
qarashlarini, muhim jihatlarini o`rganish, bugungi kun zavonaviy ilm-fan va 
tehnika taraqqiyotiga erishilayotgan bilimlarni o`zlashtirishga yo`naltirish bilan 
boq’liq tar'lim-tarbiyaviy faoliyatga kuchli e'tibor qilinayotganligi bejiz emas. 
Yoshlarning intellektual salohiyatini qo`lga kiritishlarida ta'lim jarayonida 
ularni mustaqil fikr eritishga o`rgatish, dastlabki manbalarni o`zlashtirishning aniq 
usullarini egallash, olingan bilimlarga lngli ravishda yondashishga o`rgatish 
muhim rol o`ynaydi. Bunda asosiy e'tiborni dars jarayoniga qaratib, ilm-fan 
sohasida erishilgan yutuqlar va zavonaviy bilim hamda ko`nikmalar ustidagi 
ishlarni qo`shib olib borish zarur. Shunga ham ko`ra, barcha fanlar tizimiga milliy 
va umumbashariy qadriyatlarning ilmiy asoslarini kiritish darkor. Bundan 
ko`zlangan maqsad umuminsoniy qadriyatlarni e'tirof etadigan shaxs sifatida 
tarbiyalashdan iboratdir. 
Buni ayniqsa «Xalq pedagogikasi»ni o`qitish misolida yaqqol ko`rishimiz 
mumkin. «Xalq pedagogikasi» bu o`zbek xalqining ta'lim sohasida erishgan buyuk 
qadriyati sanaladi va u ko`p jihatdan umumbashariy qadriyatga aylanib qolgan. 
Talabalarga tarbiyaviy ishlarda «Xalq pedagogika»ni o`zaro boq’lovchi to`rtta 
elementni ko`rsatib o`tish mumkin. 
Xalq madaniyati tarixi, tili, dini, urf-odatlari haqida bilimlar majmuasi. Bu 
bilimlar majmuasini o`zlashtirish orqali bo`lajak mutaxassislarning milliy ongi 
shakllanadi, amaliy tajribaga to`q’ri metodologik yo`nalish beradi. 
Anglash, mehnat qilish va shu kabi vazifalarning asosi bo`lib hisoblanadigan 
umumiy intellektual hamda amaliy malakalarning tizimi. Bu tizim orqali bo`lajak 
mutaxassislarning milliy madaniyatini saqlab, yosh avlodga yetkazishni 
ta'minlaydi. 
Bo`lajak mutaxassislarning xalq tajribasini bugungi sharoitda tarbiya 
jarayonida foydalanish va uni yanada rivojlantirish. 

---

126 
Atrof-muhit orqali olingan bilim, malka hamda unga nisbatan tajribasi 
bo`lajak mutaxassislarda ishonch, qimmatli hislatlarning o`z ta'sirini ko`rsatadi. 
Bo`lajak mutaxassislarning tarbiyaviy ishlarda «Xalq pedagogikasi» asosida 
yondashishga tayyorgarligi – bu xalq pedagogikasining tajribalarini tarbiyaviy 
ishlarda foydalanishning metodologik asosini bilish, shaxsning har tomonlarma 
tarbiyasi, beriladigan tarbiyaning mazmuni, uslublari, turlari, shakllari haqida 
bilimlarni o`zlashtirish. 
Xalq pedagogikasi tajribalaridan foydalanishga tayyorlashning quyidagi 
shakllarini ko`rsatish mumkin: ma'ruza, seminar, amaliy tajriba darslari, maxsus 
kurslar, auditoridan tashqari darslar pedagogik amaliyot, talablarining ilmiy-
tadqiqot ishlari, kurs ishlari, diplom ishlari va hokazo. 
Uslublari: hikoya, suhbat, intervyu, treninglar, munozaralar. 
Manbalar: xalq oq’zaki ijodi, milliy o`yinlar, urf-odatlar, rasm-rusumlar, xalq 
an'analari, milliy san'at namunalari va hokazo. 
Xalq pedagogikasini ta'lim-tarbiya jarayoniga tadbiq etishdan maqsad, tarbiya 
texnologiyasining ahamiyati, tarbiyaviy ishlarda «Xalq pedagogikasi»ning 
xususiyatini to`liq tushuntirish, tajribalarini foydalanishga tayyorgarligini 
shakllantirish, tarbiyaviy ishlarning uslublari, shakllari, jihozlaridan o`rinli tartibda 
foydalana olishga o`rgatish. Olingan nazariy bilimlarni, malaka va ko`nikmaga 
aylantirish, amaliy jihatdan qo`llash. 
Xulosa qilib aytganda shu vaqtga qadar ta'lim-tarbiya ishlarida xalqning boy 
pedagogik merosidan, hadislar va she'riy mantlarda oldinga surilgan q’oyalardan 
to`la foydalana olganimiz yo`q. Aslida bular inson ma'naviy kamolotining hamma 
davrlari uchun ham ahamiyatli bo`lib qoladigan zaminlardir. 
Xalqimizning asrlar davomida shakllangan madaniy merosidan, ahloq, odob, 
tarbiya borasidagi an'analaridan qanchalik samarali foydalansak, milliy 
mustaqilligimizning chinakam fidoiysi bo`lgan yoshlarni tarbiyalash borasida 
shunchalik sezilarli yutuqlarga erishamiz. 
Jamiyat taraqqiyoti uchun aholining soni emas, balki sifati muhimdir. 
Sifatning bosh mezoni yuksak ma'naviyatdir. 
Talabalardagi yetuk jihatlarni shakllantirishda boshqa fanlar bilan bir qatorda 
«Xalq pedagogikasi» fanining ahamiyati katta. Bu fan yoshlarda mavhum 
qoidalarni emas, balki hayotda halol vijdon va iymon bilan yashashni o`rgatmoq’i 
kerak. Har bir fan kishilarga muayyan bilimlarni o`rgatadi. Bu bilimlar kishilarning 
yuksak ahloqiy fazilatlari bilan qo`shilganda yetuk ma'naviy boylikka aylanadi.