1.
Axborot texnologiyalari haqida tushuncha
2.
Psixologning professional faoliyatida axborot texnologiyalarining o`rni
3.
Axborot texnologiyalari sohasida mutaxassisga qo`yiladigan
psixologik
talablar
Axborot
texnologiyalari
ma
ʼ
lumotlarni
boshqarish
va
qayta
ishlash
texnologiyalaridir. Odatda bu atama ostida kompyuter texnologiyalari tushuniladi. Axborot
texnologiyalari sohasida turli axborotni EHM va kompyuter tarmoqlari orqali yig
ʻ
ish,
saqlash, himoyalash, qayta ishlash, uzatish kabi amallar ustida ishlar olib boriladi. Axborot
texnologiyasi asosiy texnik vositalari sifatida hisoblash- tashkiliy texnikadan tashqari aloqa
vositalari – telefon, teletayp, telefaks va boshqalar qo’llaniladi. Axborot texnologiyalari
industriyasi
majmuini kompyuter, aloqa tizimi, ma’lumotlar ombori, bilimlar ombori va u
bilan bog`lik faoliyat soxalari tashkil qiladi.
Bugungi kunda axborot texnologiyasini shartli ravishdagi turlari:
Saqlovchi-texnologiyalar mehnatni, moddiy resurslarni, vaqtni tejaydi.
Ratsionallashtiruvchi-axborot texnologiyalariga chiptalar buyurtma qilish,
mexmonxona xisob-kitoblari tizimlari misol bo’ladi
Yaratuvchi-axborot taxnologiyalari axborotni ishlab chiqaradigan,
undan
foydalanadigan va insonni tarkibiy qism sifatida o'z ichiga oladigan tizimlardan iborat.
Axborot texnologiyalarining xozirgi zamon taraqqiyoti hamda yutuqlari fan va inson
faoliyatining barcha soxalarini axborotlashtirish zarurligini ko’rsatmoqda. Jamiyatni
axborotlashtirish deganda, axborotdan iqtisodni rivojlantirish, mamlakat fan -taxnika
taraqqiyotini, jamiyatni demokratlashtirish va intellektuallashtirish
jarayonlarini
jadallashtirishni ta’minlaydigan jamiyat boyligi sifatida foydalanish tushuniladi.
Darxaqiqat, jamiyatni axborotlashtirish—inson xayotining barcha jabxalarida
intellektual faoliyatning rolini oshirish bilan boglik ob’ektiv jarayon xisoblanadi. Jamiyatni
axborotlashtirish respublikamiz xalqi turmush darajasining yaxshilanishiga, ijtimoiy
extiyojlarning
qondirilishiga, iqtisodning o`sishi hamda fan-texnika taraqqiyotining
jadallashishiga xizmat qiladi.
Zamonaviy jamiyatni axborotlashtirish jarayoni inson faoliyatining turli sohalarida,
shu jumladan, psixologlarning amaliyotchi mutaxassislarining qobiliyatlari va ko'nikmalari
ro'yxatiga an'anaviy nuqtai nazarni o'zgartiradi. Psixologiyada axborot-kommunikatsiya
ishlarini qanday amalga oshirish kerakligi va psixologiya rivojlanishining hozirgi darajasida
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarida mavjud bo'lgan
usullarni ishlab chiqish va
o'zgartirishda qanday strategik va taktik yondashuvlar maqbul ekanligi borasida hech
qanday nuqtai nazar mavjud emas. Biroq, bugungi kunda psixologning zamonaviy dunyoda
bo'lishi kerakligi haqida ishonch bilan aytish mumkin:
- kompyuterda ishlash, amaliy muammolarni o'rnatish va hal qilish;
- mahalliy va global tarmoq axborot resurslariga kirish texnologiyalariga yetarlicha
egalik qilish;
- zamonaviy axborot texnologiyalarining rivojlanish tendensiyalarini va ularni
psixologik amaliyotda qo'llash imkoniyatlarini bilish.
Kompyuter
texnologiyasidan
foydalanmasdan,
zamonaviy
psixolog bir qator psixologik muammolarni hal qila olmaydi, ya'ni:
- psixologik eksperimentlar natijalarini tuzish va talqin qilish
- adaptiv, o'yin va masofadan sinov tizimlarini yaratish va ulardan foydalanish
- psixologik jarayonlarni matematik modellashtirish
-yangi avtomatlashtirilgan psixodiagnostik usullarni ishlab chiqish
- muhandislik psixologiyasi usullari bilan inson omilini o'rganish
Yuqoridagi muammolarni hal qilish uchun zamonaviy
axborot texnologiyalari
psixologlarni quyidagi asosiy imkoniyatlar bilan ta'minlaydi:
-
ma'lumotlarni qayta ishlash tezligi va test natijalarini olish
orqali ish samaradorligini oshirish;
-
bir nechta sub'ektlarni bir vaqtning o'zida sinab ko'rish
orqali psixologik test o'tkazish muddatini qisqartirish;
-
mehnat talab qiladigan muntazam operatsiyalardan ozod
bo'lish;
-
natijalarni ro'yxatga olishning aniqligini oshirish va
dastlabki ma'lumotlarni qayta ishlash xatolaridan qochish
orqali eksperimentning" tozaligi " ni oshirish;
- vaqtni qisqartirish va natijalarni tahlil qilish sifatini oshirish
- sinov natijalarini kompyuter orqali talqin qilish orqali
yuqori malakali psixologlarning ish tajribasini tarqatish;
- vaqtni faqat boshqariladigan omil sifatida emas, balki diagnostika parametri
sifatida ham ishlatish;
- mahalliy va global kompyuter tarmoqlari orqali psixologik axborot
resurslariga kirish;
- sun'iy aql metodologiyasining psixologik amaliyotida (masalan,
ekspert
tizimlari) amalga oshirish.
- avtomatlashtirilgan testning maxfiyligi tufayli tajriba davomida mavzu uchun
yanada ochiq va tabiiy bo'lish imkoniyati;
- tadqiqot ob'ekti va eksperiment markazining o'ziga xos xususiyatlaridan qat'i
nazar, etish orqali o'rganish shartlarini standartlashtirish darajasini oshirish;
Amaliyot bilan shug'ullanadigan har qanday psixolog o'z faoliyatini beshta asosiy
yo'nalishda quradi:
- psixodiagnostika-inson yoki guruh haqida psixologik ma'lumotlarni olish.
- psixologik tuzatish-mijozning ruhiyatining muayyan sohalariga maqsadli
ta'sir ko'rsatish.
- psixologik maslahat-insonni zarur axborot bilan ta'minlash.
- psixoterapiya - ruhiy kasallik belgilari bo'lmagan jiddiy psixologik
muammolarda mijozga yordam berish.
- psikoprofilaktika-ta'lim muassasasida tashkilot
yoki bolalar xodimlarining
noroziligini oldini olish.
Qaranki hayotimizning har bir javxasida bizga psixologiya kerak bo`lar ekan. Shu o`rinda
axborot texnologiyalari sohasiga ham. Axborot texnologiyalari sohasida mutaxassisga
qo`yiladigan psixologik talablarga to`xtalaydigan bo`lsak bularga: tez kirishuvchanlik,
depressiya holatlariga tushmaslik va shunga o`xshash bir qancha holatlarni keltirib
o`tishimiz mumkun. Bu holatlar birgina bu soxada emas albatta
barcha sohalarda ham
muhim hisoblanadi. Insonning hursand bo`lishi yoki xafa bo`lishi uning ishiga ta`sir
ko`rsatmay qolmaydi, bu instent psixologiyada muhim ro`l o`ynaydi shunday ekan ishdagi
turli xil kamchiliklar ham insonga ruhiy zarba berishi mumkun ekan.
Do'stlaringiz bilan baham: 
