|
2 – Ibn Arabshohning gaplariga isbot tarig`asida bobomiz hayotlaridan bir
sahifani tomosha g`ilamiz.
Sohibqiron Temur bobo (hikoyat).
l – Bir kuni amir Taragay bohodir ko’p g`o’ylarni o’gli, Temurbekka berib,
Samarg`and bozoriga jo’natdi. U qo’ylarning hammasini ming oltingga sotib,
pullarni beliga bog`lab sayr g`ilib yurar edi. (Vog`ealar davomi sahnada
gavdalanadi). o’sha erda xushovoz bir qalandar, odamlarga so’zlab turgan ekan.
Uning qo’lida she`r bitilgan qog`oz bo’lib, u der ekan:
- SHul yozuvning g`adriga etib, kim ming oltinga olsa, dunyoning oxiriga
etadi...
Temurbekning himmati jo’shib, ming oltingga sotib olibdi. U Temurbekka
tikilib, nasl-nasabini so’rabdi. So’ng tayinlabdi:
- Otang oldiga borgil. Buni otang oldida o’qi, borguncha ochma.
Temurbek qog`ozni keltirib, padari buzrukvoriga beribdi. Ochib o’qibdilar. 4l
Unda: «Zulm bilan dunyoda nom qoldirib bo’lmaydi. Jamshid, Sulaymon,
Iskandar o’tib ketdi. Navbat senga ham etishi tayin. Dunyoda yaxshilik bilan nom
qoldir»...
Ruboiyning muallifi – o’shal qalandar alloma shoir Kamol-Xo’jandiy ekan.
Ul zotni Temurbekning padari buzrukvori ko’p hurmat qilar ekan.
- Barakallo, o’g`lim, ko’p dono ishga oltinlarni sarf etibsan. Endi, ming
oltin olgan ushbu hikmatga qat`iy rioya qilmoq lozimdir...
Padari buzrukvorining aytganlarini Temurbek bosh ustida tutdi.
2 - Sohibg`iron bobomiz ajoyib me`mor va davlat arbobi ham bo’lganlar.
l – Ular borgan barcha erlarda g`urilish va obodonchilik ishlarini yo’lga
g`o’yganlar.
2 – SHu jumladan Samarg`and shahri ham bobomiz davrlarida yashnagan.
l – Bobomiz Samarg`and atrofiga Bog`i chinor,
2 - Bog`i shamol,
l - Bog`i Dilkusho,
2 - Bog`i Behisht,
l - Bog`i nav kabi bog`larni,
2 – Bir g`ator madrasa va maschitlarni g`urdirganlar. o’z g`o’l ostidagi biror
g`arich erni bekor yotishiga yo’l bermaganlar. Bog`lar, karvonsaroylar, bozorlar,
hammomlar loyihalarini o’zlari chizib, g`urdirganlar.
l – Bundan tashg`ari bobomiz o’z atroflariga shoiru-yozuvchilarni, olimu
ahlidonishlarni yig`ganlar.
2 – o’zlarining hayotiy tajribalaridagi olgan sabog`larini bizga «Temur
o’gitlari» sifatida meros g`oldirganlar.
l – Mana ulardan namunalar keltiramiz: Sahnada g`ator bo’lib terilgan
bolalar:
- Kuch adolatdadir;
- Birni ko’rib fikr g`il, birni ko’rib shukr;
- Bugungi ishni ertaga g`oldirma.
- SHijoatli kishilarni do’st tut.
- Ulamolar bilan suhbatda bo’l, pok niyatli, toza g`albli kishilarga talpin.
- YAxshilarga – yaxshilik g`il, yomonlarni esa o’z yomonliklariga topshir.
- YAxshini – yomon kunda sina.
- Aqlli dushman, johilu nodon do’stdan yaxshirog`.
- Filning dumi bo’lguncha, chumolining boshi bo’l.
- Kurashib erishilmagan g`alaba, g`alaba emas.
2 – Agar biz Temur bobomizning o’gitlarini yod olsak, mag`zini chag`sak va
ularga amal g`ilsak, yaxshi-yu yomonni, ahilu, johilni farg`laymiz, xatolarga yo’l
g`o’ymaymiz.
l – o’zimizga do’st tanlashda adashmaymiz.
2 – SHuning bilan bugungi bobomiz Amir Temurning tavallud kunlariga
bag`ishlangan kechamizni tugadi deb e`lon g`ilamiz.
l – Sizlarga sog`lik-salomatlik, ilm o’rganish yo’lida sizlarga kuch-g`uvvat
tilaymiz.
2 – E`tiboringiz uchun rahmat.
3.2. TA`LIM-TARBIYA JARYONIDA TEMUR TUZUKLARIDAN
FOYDALANISHGA OID TAJRIBA SINOV-ISHLARI.
Mazkur shakldagi turkum ishlar amalga oshirilganidan so’ng tajriba-sinov
ishlari umumlashtirildi. Unda o’qituvchilarga boshlang`ich sinf o’quvchilarining
ta`lim-tarbiyasida Temur tuzuklaridan foydalanish bilan bog`liq quyidagi savollar
berildi va natijalar umumlashtirib borildi.
l. Temur tuzuklari haqida nimalarni bilasiz?
2. Sizningcha, Temur tuzuklaridan ta`lim-tarbiyada foydalanish samara
berishi mumkinmi?
3. Siz faoliyatingizda Temur tuzuklaridan foydalanasizmi? Ha bo’lsa, qay
yo’sinda foydalanasiz?
4. Temur tuzuklarining ta`limiy-tarbiyaviy ahamiyati haqidagi fikringiz?
XULOSA
Kichik maktab yoshidagi bolalarni milliy qadiryatlarimiz asosida axloqiy
tarbiyalash muxim pedagogik muammo xisoblanadi. Malakaviy bitiruv ishini yozar
ekanmiz o`quvchilarning axloqiy jixatdan tarbiyalshda xalqning boy pedagogik
merosiga murojat qilish, bugungi kunning muxim muammolaridan biri ekanligiga
yana bir bor amin bo’ldi m.Bu muammolarni xal qilishda ta`lim hamda tarbiyaviy
jarayonlarni to`gri tashkil qilish maqsadga muvofiqdir. Ana shu omillarda biri
xalqimizning faxri bo`lgan Amir Temurning xayoti va ijodiy faoliyati haqida
xikoya qiluvchi, xikoyat va rivoyatlar bo`lsa, ikkinchisi Soxibqironniong
“Tuzuklarida” bayon etlgan pant nasixatlardir. Shuning uchun biz Amir Temurning
o`qituvchi tarbiyachilarga quydagi ish shakillarini taklif qilamiz.
l. Amir Temurning xayoti va ijodiy faoliyati haqida xikoya qiluvchi stend va
foto albom tashkil qilish.
2. Tarbiyaviy tadbirlarni tshkil qilish.
3. Bolalar ijodiyotidan ko`rgazmalar uyishtirish.
4. Ota-onalar uchun pedagog bilm beradigan maruzalar tashkil qilish.
5. Temuriylar davlat muzeyiga sayoxalar tshkil qilish.
Umuman olganda Amir Temurning tarix oldidagi ximatlari benixoya kattadir.
Biz pedagoglar “Temur tuzuklarida” ilgari surrilgan ta`limy-tarbiyaviy g`oyalrni
o`zimiz yahshi bilishimiz va ta`lim-tarbiya jarayonida keng foydalanishni yo`lga
qo`yish lozim.
Mazkur mavzudagi ilmiy adabiyot yil sayin ko‘payib jahon tarix
adabiyotining muhim bir tarmog‘ini hosil qildi. Amir Temurning buyuk, betakror
va yorqin shaxsi, qudratli, irodasi va keng qamrovli harakatlari dovrug‘i o‘z
ta’sirini yanada kuchaytirib, bir qator mamlakatlar va davlatlardagi millionmillion halq ommasining ongi va shuuriga o‘rnashib qoldi. Buyuk davlat arbobi,
tashkilotchi va bunyodkor, siyosatchi va diplomat sifatida Amir Temurning hayoti
va faoliyati biz yuqorida kayd etganimizdek, dunyo olimlarning diqqat e’tiborida
bo‘lib kelmoqdi. Bu borada rus va sho‘rolar davri temirshunosligida Amir Temur
shaxsi va uning tarixdagi o‘rniga ziddiyatli bir yoqlama yondashuvlar namoyon
bo‘ldi. Xorijiy ilmiy adabiyotga kelganda, Evropa olimlarining Amir Temur shaxsi
va uning faoliyatiga qiziqishi bundan 400 yil avval boshlangan edi. l996 yil
boshlarida Parijda chet el tadqiqotchilarining Amir Temur va Temuriylar haqidagi
tadqiqotlar bibliografiyasi e’lon qilingan ro‘yxatga 450 dan ortiq asar kiritilgan
edi. O‘shandan buyon o‘tgan vaqt mobaynida yana 50 dan ziyod tadqiqot
mavjudligi aniqlandi.
Amir Temur kabi ulug‘ zot shaxsi bilan bog‘liq afsona, rivoyat va
hikoyatlarda uning «xalq nazaridagi suyukli qahramon va adolatli podshoh»
bo‘lganligi, voqealar tavsifida haqiqat va afsonaviylikning chambarchas bog‘lanib
ketishi, xalqimizning avvalgi azim qurilishlarini Amir Temur nomi bilan bog‘lab
kelayotganligi xalqimizning Sohibqiron haqidagi xotirasi boqiy ekanidan dalolat
beradi.
Xullas, Amir Temur davri tarixnavisligi qudratli hukmdorning, jahon
taraqqiyotiga qo‘shgan munosib hissasi to‘g‘risida muayyan xulosa chiqarish
imkonini beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
