Pedagogika 017, 4-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 4-son
 
 
11 
о‘tmay ushbu maktab va “Dorul muallimin” degan ta’lim-tarbiya kursi asosida 
“Farg‘ona viloyat ta’lim-tarbiya texnikumi” tashkil qilindi va unga 
Toshmuhammad Niyozovich mudir etib tayinlandi. Texnikum huzurida “Namuna 
maktabi” va internat bо‘lib, о‘quvchilar davlat hisobiga yashar, ularga oziq-ovqat, 
kiyim-kechak, о‘quv qurollari berilar edi. 
Texnikumda matematika, tabiiyot, kimyo, fizika, til va adabiyot laboratoriya 
xonalari va kabinetlari, duradgorlik, muqovasozlik, haykaltaroshlik, chilangarlik 
hunarxonalari tashkil qilingan edi. Qizlar esa bichish-tikish hunarxonasida ish 
о‘rganar edilar. Bu maskanda Qori Niyoziy ayniqsa matematika fanini hayotga 
bog‘lab o‘qitishga harakat qilardi. 
Texnikum huzurida har yili Farg‘ona viloyati uchun о‘qituvchilar tayyorlash 
va qayta tayyorlash kurslari, yosh о‘qituvchilar uchun konsultatsiyalar, metodika, 
pedagogikaga doir va umumiy-ilmiy tematikalarda ma’ruzalar tashkil qilingan.
Xullas, texnikum Farg‘ona viloyatining eng yirik pedagogika markaziga 
aylangan edi. Bu texnikumdan chiqqanlarning kо‘plari ajoyib pedagog, injener, 
agronom, olim, jamoat va davlat arboblari bо‘lib yetishdilar. 1924-yilda texnikum 
Qо‘qondan Farg‘ona shahriga kо‘chirildi. Bu yerda texnikumning faoliyati yanada 
keng miqyosda rivojlanib bordi. 1930-yilda texnikum Farg‘ona davlat pedagogika 
institutiga aylandi. O‘zbekiston madaniyati tarixidagi o‘rni g‘oyat muhimdir. 
Toshmuhammad Niyozovich о‘qituvchilik bilan birgalikda mustaqil ishlab, 
1918-1920-yillarda о‘rta maktab hajmidagi ma’lumotga ega bо‘ldi. Navbatdagi 
masala bu ma’lumotini davom ettirish edi. U 1920-yilning kuzida Toshkentda 
ta’sis etilgan О‘rta Osiyo davlat universitetida о‘qishni niyat qilgan edi, lekin 
yaqindagina tashkil etilgan texnikumni mustahkamlamasdan о‘qishga ketib 
qolishni vijdonsizlik deb hisobladi. Shuning uchun ham о‘qishni yana mustaqil 
davom ettirib, universitet fizika-matematika fakultetining birinchi kursida 
о‘tiladigan fanlarni Qо‘qonda turib mustaqil o‘rganishga muvaffaq bо‘ldi. 
Toshmuhammad Niyozovich 1926-yilda Toshkentga kelib universitet fizika-
matematika fakultetining birinchi kursiga konkurs asosida qabul qilingandan 
sо‘ng birinchi kurs dasturi bо‘yicha imtihonlarni topshirib, tez fursatda ikkinchi 
kursda о‘qiy boshladi. Qori Niyoziy universitetda о‘qib yurgan vaqtidayoq, 4-
kursdan boshlab о‘zbek tilida matematik analiz va boshqa matematika 
kurslaridan ma’ruzalar о‘qiy boshlaydi. 
1930-yilning fevral oyida universitetni bitirgan Toshmuhammad Niyozovich 
ilmiy, pedagogik va tashkiliy ishlar bilan mashg‘ul bо‘lgan. 1931-yildan 
universitetning professori, keyinchalik uning rektori bо‘lib ishlagan.
Respublikada ilmiy kadrga ehtiyoj shu darajada zо‘r ediki, Toshmuhammad 
Niyozovichga ayni zamonda universitetdan boshqa yana bir necha oliy 
maktablarda matematikadan ma’ruza о‘qishga tо‘g‘ri kelgan, masalan, 1930-

---