Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 3-son
 
 
93 
sargashta; oshiqning yuzi – behi rangi, za’faron; kо‘ngul – chok, siniq, shikasta, 
yora, g‘amgin, nolon, munglug‘. 
G‘azallarda “kо‘z yumub ochquncha”, “chok aylarmen yaqo”, “kо‘zim 
chiqsun”, “Har kishiga bо‘lmasun, yo rab, manga bо‘lg‘on balo”, “ne six 
kuymish, ne kabob”, “joni og‘ziga yetmoq”, “qon yutmoq” kabi ibora va 
maqollarning qо‘llanishi, bir tomondan, ulardagi ta’sirchanlikni oshirsa, ikkinchi 
tomondan, tasvirlarga jonlilik bag‘ishlaydi, ulardagi takrorlanmas ohorga zamin 
vazifasini ado etadi.
Albatta, bular ilohiy ishq yо‘lidagi jiddiy qadamlar, о‘quvchini shu darajaga 
olib chiqish uchun tegishli tayyorgarlik bosqichlaridir. Asl muddao esa haqiqiy 
ishq, yorga, ollohga, haqqa, haqiqatga bо‘lgan muhabbat bilan belgilanadi.
Olloh insonning fikr-u xayolida yashaydi, ammo uni aql-u farosat bilan 
topish oson emas: 
Topmoq ajib fikr-u tahayyul bila seni, 
Yetmak mahol aql-u farosat bilan senga
1
.
Navoiy g‘azallaridagi “yor” juda murakab obraz sifatida kо‘zga tashlanadi. 
Unda real mahbuba ham, ilohiy ruhoniyat ham, ollohning о‘zi ham 
mujassamlashgan. Bu yо‘nalishlarning alohida-alohida she’rlardagi kо‘rinishlari 
ham, bitta she’rda birlashgan tarzdagi holati ham uchraydi. 
Seni topmoq base mushkuldurur, topmaslig‘ osonkim, 
Erur paydolig‘ing pinhon, vale pinhonlig‘ing paydo
2
. 
Bir qarashda bu she’rda oddiy odam – lirik qahramon intilayotgan 
ma’shuqa qiyofasini gavdalantirishga intilish aks etgan deyish mumkin. Uni 
inson ruhi izlayotgan gо‘zal bir holat sifatida tasavvur etish imkoniyati ham 
mavjud. Ayni paytda uning haq va haqiqat tasviriga bag‘ishlanganini ham inkor 
etib bо‘lmaydi. “Ashraqat min aksi shamsil...”, “О‘n sakkiz ming olam”, “Kо‘rgali 
husnungni zor-u mubtalo bо‘ldum sanga” singari kо‘plab g‘azallar shu siraga 
kiradi. Adib she’riyati mana shunday kо‘p ma’noliligi bilan ham takrorlanmasdir.
Xulosa o‘rnida. Ushbu tahlillar oliy maktab professor-o‘qituvchilarining 
amaliy mashg‘ulotga tayyorgarligini ta’minlashga xizmat qilsa, talabalarda 
g‘azalda ko‘tarilgan masalalani idrok etishlari va boshqa g‘azallarni tahlil qilishda 
qolip vazifasini o‘tay oladi.