Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 3-son
 
 
116 
qaralmoqda. 
Shu 
bilan 
birga, 
ta’limning 
yakunlovchi 
bosqichida 
ixtisoslashtirishning kuchayishi kuzatilmoqda. 
Aralash (kombinatsiyalangan) ishlab chiqarish – oliy ta’lim muassasasi
ta’limi keng tarqalmoqda, u, ayniqsa, AQSH oliy maktabi uchun xarakterli. U turli 
kо‘rinishlarga ega, ammo ular mohiyatni о‘zgartirmaydi. Chunonchi, GFRda 
boshqaruv kadrlarini tayyorlash о‘quv dasturlarining katta qismi “sendvich-
prinsip” bо‘yicha qurilgan, bunda qisqa muddatli kurslar davrlari korxonalarda 
ishlash bosqichlari bilan almashinadi. Nazariy tayyorgarlik bilan ishlab 
chiqarishda tо‘laqonli ishning semestrlar bо‘yicha almashishini nazarda 
tutadigan “sendvich-kurslar” Buyuk Britaniyaning muhandislik ta’lim 
muassasalarida ham qо‘llanadi
1
. 
Tayyorgarlikning aralash shaklida ishlab chiqarish malakasini izchil oshirish 
imkoniyatidan foydalaniladi. Masalan, Lion (Fransiya) amaliy fanlar milliy 
instituti talabalari ta’lim jarayonini ishchi, texnik (dastlabki 2 yil – yо‘naltiruvchi 
sikl), nihoyat, muhandis-stajor (ta’limda ixtisoslashuv bilan bir paytda) 
vazifalarini bajarish bilan almashtirib boradi. 
Xorijiy mamlakatlarda kasbiy-texnik ta’limni qurishning ayrim qismlari 
tavsifiga tо‘xtalamiz.
Xorijiy mamlakatlarda kasbiy ta’lim keyingi yillarda keskin о‘zgardi. Fan va 
texnika rivoji, yangi texnik ishlanmalar, texnologiyalar va mehnatni hamda 
ishlab chiqarishni tashkil qilishning yangi shakllari qо‘llanishi xodimlarning 
kasbiy tayyorlanganligiga talablarni keskin oshirib yubordi.
Bolgariyada umumxalq muhokamasidan keyin “Ta’limni rivojlantirish 
haqida tezislar” qabul qilindiki, ular ta’lim tizimini rivojlantirish istiqbollarini 
belgilab berdi. Ta’limni yangilash uchun Bolgariya iqtisodiy va siyosiy 
strukturalarini qayta qurish kuchli turtki bо‘ldi. Bunda yangi tipdagi о‘rta 
maktabga – 12 yillik ta’lim kо‘zda tutilgan yagona о‘rta siyosiy maktabga katta 
о‘rin berildi. Yagona о‘rta siyosiy maktab uch bosqichdan iborat. Birinchi 
bosqich davomiyligi – о‘n yil. О‘qitish 6 yoshdan boshlanadi. Birinchi bosqichda 
keng umumta’lim tayyorgarlik beriladi, mehnatga qiziqish shakllantiriladi. 
Ikkinchi va uchinchi bosqichlar davomiyligi – 2 yil (11- va 12-sinflar). Bunda 
о‘quvchilar keng politexnik yо‘nalishda kasb asoslarini о‘rganadi, asta-sekinlik 
bilan muayyan mutaxassislikni egallaydi. Bosqichni tamomlaganidan keyin 
1
Sendvich – kurslar haqida yana qarang: 
Ashirboyev S.
Talabalarni pedagogik faoliyatga 
tayyorlash taktikasi // Pedagogik ta’lim, 2014, 1-son. – B. 31.

---