Pedagogika 015, 6-son Muassis: Nizomiy nomidagi Toshkent

PEDAGOGIKA
2015, 6-son
 
 
99 
qolaversa, ta’lim muassasalarida faoliyat olib borayotgan pedagoglar tomonidan 
xorijiy tillarni о‘rganishga katta e’tibor qaratilayotgan mavjud sharoitda ularning 
muloqot madaniyatini samarali о‘zlashtira olishlari maqsadga muvofiq sanaladi. 
Til – muloqotning eng muhim vositasi. Shu sababli muloqot jarayonida 
muayyan millat tiliga xos xususiyatlar bevosita aks etishi bilan birga shaxsning 
madaniy yondashuvi ham о‘z ifodasini topadi. Muloqot va uning negizida aks 
etadigan til madaniyati shaxslararo muloqotni, ijtimoiy tarbiyani tashkil etishda 
о‘ziga xos ahamiyatga ega.
Muloqot hamda ijtimoiy tarbiyaning samaradorligini ta’minlashda 
quyidagi modullardan foydalanish kutilgan natijaga erishishni ta’minlaydi: 
1)
ehtiyoj-rag‘batlantiruvchi omillar ustuvorligiga asoslangan modul (unda 
muayyan millat tilini о‘rganishga bо‘lgan ehtiyoj va shaxsning bu boradagi 
intilish va harakatlarini rag‘batlantiruvchi omillar yetakchi о‘rin tutadi); 
2)
hissiy-qadriyatli omillar yetakchiligini ifodalovchi modul (u til (nutq)ni 
hissiy qabul qilish, muloqot jarayonining qadriyatli yо‘naltirilganligi shaxslararo 
munosabatlar mazmuni, yо‘nalishi va natijalarini belgilab beradi); 
3)
nazariy bilimlarni boyitishga imkon beruvchi omillar muhim о‘rin 
tutadigan modul (unda muayyan til xususiyatlari puxta о‘zlashtirilganligini 
namoyon etuvchi bilimdonlik kо‘zga tashlanadi); 
4)
muayyan tilni chuqur bilishni amaliy jihatdan ifodalovchi (faoliyatli) 
modul (nutqning axloqiy-kommunikativ sifatlarga ega bо‘lishi, notiqlik, 
muayyan tildagi lug‘at boyligini mustaqil boyitish)
1
.
Shaxsda muloqot madaniyatini shakllantirishda mazkur modullardan 
foydalanib, shu maqsadga yо‘naltirilgan pedagogik faoliyat, uning mazmuni 
xususida sо‘z yuritiladi. 
Pedagogik nuqtayi nazardan muayyan tilni, xususan, xorijiy tillarni 
о‘zlashtirish jarayonida talabada muloqot madaniyatini shakllantirish murakkab, 
ma’lum davrda kechadigan jarayon bо‘lib, talabada muloqot madaniyatini 
shakllantirish quyidagi bosqichlarda kechadi: 
– 
ijobiy munosabatni shakllantirish.
Ta’lim jarayonida talabalarga xorijiy 
tillarni о‘rgatish, ayniqsa, ingliz tilida erkin, samarali muloqot qila olish har bir 
shaxsning shaxs va mutaxassis sifatida о‘sishini ta’minlovchi muhim omil 
ekanligi uqtirib boriladi. Talabalarda xorijiy tillar (ingliz tili)ni о‘rganishga 
nisbatan ijobiy munosabatni shakllantirish pedagog zimmasiga muayyan 
1