Педагогик технологиялар таснифи ва унинг кўринишлари д. А. Каримжонова, твчдпи. “Мактабгача таълим методикаси” кафедраси, ўқитувчиси аннатация

Таълим-тарбия тизими кўринишида педагогик технология белгиланган таълим-тарбия фаолиятини амалга ошириш учун хизмат қилувчи моддий -таъминот ва маънавий қадриятлардан иборат. Бунга ўқув режа, дастурлар ва дидактик воситалар ҳам киради. Бу тизимни бошқа тизимдан фарқи шундаки, махсус тайёргарликка эга мутахассислар меҳнати орқали фаолият олиб боради.
Педагогик технологияни таълим-тарбия жараёни сифатида иштирокчиларининг фаолиятлари орқали амалга оширилади. Бу жараённинг мақсади баркамол инсонни шакллантириш ва ривожлантириш бўлиб, асосан қуйидагилардан таркиб топади;
- таълим – тарбия бериш:
- ахборотларни авлоддан-авлодга ўтказиш;
- мустақил фикрлашга ўргатиш:
-билим, кўникма, малакаларни ўргатиш ва ўзлаштирилишига эришиш:
- турли методикаларни қўллаш ва такомиллаштириш:
- диагностика, мониторинг олиб бориш:
- инсонпарварлик, халқпарварлик, мафкуравий тамоилларга асосланиш:
- ўқувчининг тайёргарлик даражасини, психологик, физиологик, ёш хусусиятларини, талабларни ҳисобга олиш:
- таълим менежменти, маркетинги талаблари ва хулосаларини, ижтимоий мотивларни ҳисобга олиш.
Педагогик технологияларни қуйидаги белгиларига кура қуйидагича тасниф бериш мумкин:
-Қўлланиш даражасига кўра,
-Фалсафий асоси бўйича,
-Асосий ривожлантирувчи омили бўйича,
-Ўзлаштириш концепсияси бўйича,
-Шахсий белгиғсифатлари бўйича,
-Мазмуни хусусиятлари бўйича, бошқарув тури бўйича,
-Болага ёндашув бўйича,
-Таълим олувчилар тоифалари бўйича [4,5].
ХУЛОСА
Шу таснифлар асосида мисол тариқасида ҳозирги анъанавий мактаб таълим тизимини олишимиз мумкин. Жумладан: Умумпедагогик, умумий мажбурий таълим, социоген, биоген, ассоциатив, шахсий белги ва сифатларга, дунёвий умумтаълим тизими, классик яъни мумтоз, автаритар ва кўп қулланиладиган методлари бўйича таълимни ташкил қилиши.
Ҳозирда педагогик технологияларнинг юқорида айтилганлардан ташқари тегишли мутахассислар тамонидан тажриба синовлар олиб борилаётган бошқа йуналишлари ҳам мавжуд.


Фойдаланилган адабиётлар
1. А.Каримжонов. Таълим тизимни бошқариш асослари. Тошкент 2005 й.
2. А.Каримжонов. Педагогик тизимни бошқаришнинг меъёрий асослари. Тошкент. 2021 й.
3. А.Каримжонов. Инкишофи нутқ дар давраи таълими савод. Чирчиқ. 2021 й
4. М.Маҳмудов. Проблемное обучения – М: Высшая школа, 1975 г.
5. В.Манахов. Проектирование и внедрение новых технологии обучения. Советская педагогика, 1990, №7, ст. 17-22.