Pedagogik psixologiya

Mavzu. TA`LIM IJTIMOIY MADANIY FENOMEN

1.Jamiyatning daslabki rivojlanishi bosqichlarida bola shaxsiga munosabat xususiyatlari.

2.Ta`lim jarayonini tuzish uchun asos sifatida inson haqidagi falsafiy-psixologik tasavvurlar.

3.Pedagogik jarayon kontseptsiyalari va uning psixologik asoslari.

4.Hozirgi zamon ta`limi: kognitiv-orinetirovkadan shaxsiy orientirovkali ta`lim paradigmalari.

1997 yilda qabul qilingan Ta'lim to’g`sidagi qonun va kadrlar tayyorlash Milliy dasturida shaxs kafolati asosiy masala asosida e'tarof etilgan. Birinchi Pryezidyentimiz I.A.Karimov «Iqtisodiy va siyosiy» sohalardagi barcha islohotlarimzning pirovard maqsadi yurtimizda yashayotgan barcha fuqarolar uchun munosib hayot sharoitlarini tashkil qilib berishdan iboratdir. Aynan shuning uchun ham ma'naviy jihatdan mukammal rivojlangan insonni tarbiyalash, ta'lim va maorifii yoqsaltirish, milliy uyg`onish g`oyasini ruyobga chiqaradigan yangi avlodni voyaga yetkazish davlatimizning eng muhim vazifalaridan bo’lib qoladi, degan edilar.

Maktab jamiyatning ijtimoiy institutlardan biri. Maktab jamiyatning buguni emas, balki kelajakka yunaltirilgan rivojini belgilaydi. Maktabning maqsadi ta'lim va tarbiyadir.

O’quv faoliyati bu shunday faoliyatki, unda shaxsning psixik jarayonlari shakllanadi va rivojlanadi, uning asosida yangi faoliyatlar yuzaga keladi.

O’quv faoliyati insonning butun hayoti davomida namoyon buluvchi uzluksiz jarayondir.

Rus psixologi A.N.Lyeontyev inson faoliyatining psixik va amaliy shakllari mavjudligini, bola ongi aynan o’quv faoliyatida o’sishini ta'kidlaydi.

D.B.Elkonin esa o’quv faoliyatining xususiyatlarini kuzatib, mohiyatiga, mazmuniga va o’zini namoyon bulish shakliga ko’ra ijtimoiyligini ta'kidlaydi.

O’quv faoliyati bu shunday faoliyatki, uning natijasida avvalo o’quvchida o’zgarish yuz beradi. Uning mahsuli turli motivlar asosida, qurilgan bo’lishi darkor. Bu motivlar bevosita o’quvchi shaxsining usishi va rivojlanishi bilan bog`liq bo’lishi kerak. O’quv faoliyati ta'lim, o’qish va o’rganish degan tushunchalar bilan bevosita bog`liqdir. Ta'lim o’qituvchi va o’quvchi Hamkorligidagi o’quv faoliyati, o’qituvchining bilim, ko’nikma va malakalarini o’quvchilarga o’rgatish jarayonidir.

Ta'lim jarayoni bevosita muayyai axborotni, harakatlarni, xulq-atvorning shakllarini o’zlashtirishga qaratilgandir.

O’qish va urgatish tushunchalari o’quv faoliyati bilan bog`liq bo’lib, ular bilim, ko’nikma va malakalarni o’zlashtirishga, o’rgatishga xizmat qiladi.

O’quv faoliyatining byesh elementi mavjud:

1. O’quv motivlari,

2. O’quv topshiriqlari.

3. O’quv harakatlari.

4. O’qituvchining nazorati.

5. O’qituvchining baholashi.

D.B.Elkoninning ta'kidlashicha, o’quv faoliyatining shakllantirilishi bu faoliyat ayrim kishilar bajarilishini asga-syokinlik bilan o’quvchining o’ziga o’qituvchining ishtiroqisiz mustaqil bajarish uchun o’tkazilishidir.

Ta'lim jarayoni alohida tashkil etiladigan hamda boshqariladigan faoliyat bo’lib, u o’quvchilarning o’quv faoliyatlarini tashkil etadi va ularni boshqaradi. Ta'lim jarayoni besh elementdan iborat:

1. Ta'limnshg maqsadi - nima uchun o’qitish kerak?

2. Ta'limning mazmuni - nimaga o’qitish kerak?

3. Ta'limning metodlari, usullari va pedagogik muloqot yo’llari.

4. Ta'lim beruvchi.

5. O’quvchi.

Ta'lim jarayonini tashkil etish idyeal va amaliy faoliyatning u yoki bu turini muvaffaqiyatli tashkil etish uchun zarur bo’lgan tashqi olamning muhim ahamiyatli xossalari xususidagi axborotning o’zlashtirilishi:

- faoliyatning ana shu barcha turlari tarkib topgan usullari va jarayonlarining o’zlashtirilishiga;

- maqsadga muvofiq keladigan usullar va jarayonlarni to’g`ri tanlash va foydalanishga bog`liq.

Ta'lim va ta'lim jarayonida bolani rivojlanish muammosi psixologik markaziy masalalardan biridir. Ta'lim va rivojlanish muammosiga doir qator nazariyalar ishlab chiqilgan bo’lib, ulardan biri.

1.Aqliy xatti-harakatlar, bilimlar, malaka va ko’nikmalarni bosqichma-bosqich rivojlantirish nazariyasi (P.Ya.Gal'pyerin).

P.Ya.Galpyerin nazariyasi bo’yicha bilimlarni o’zlashtirish jarayoni olti bosqichni boshidan kyechirib, ularga:

1. Motivatsiya.

2, Tushuntirish.

3, Moddiy formadagi xatti-harakatlarni bajarish.

4. Baland ovozda xatti-harakatlar va vazifalarni bajarish.

5. Bajariladigan xatti-harakatlarnya ichki rejada ovoz chiqarmay bajarish.

6. Faoliyatni fikran bajarish qiradi.