Иш жараёнлари вақти
|
Фаолиятнинг мазмуни
|
ўқитувчи
|
талаба
|
Тайёрлов босқичи
|
Мавзуни, вазият мазмунини аниқлайди, информатсион таъминотга тайёргарлик кўради, “кейс - стади”ни расмийлаштиради, кейсни кўпайтириш муаммосини ҳал этади. Мустақил равишда тайёргарлик кўришни, тавсия этилган адабиётларни ўқиб ўрганишни тавсия этади
|
Тинглайдилар
|
И - босқич. Мавзуга кириш
(10 дақиқа)
|
1.1. Ўқув машғулоти мавзуси, мақсади, вазифалари ва ўқув фаолияти натижаларини айтади, долзарблиги ва аҳамиятига тўхталиб ўтади.
“Биохимиянинг бошланғич тарихи органик химиянинг пайдо бўлиши ва химикларнинг ўсимлик ҳамда ҳайвонлардан турли моддаларни ажратиб олишдаги муваффақиятлари билан боғлиқ. Маълумки, бу ишлар Велер (1800-1882) томонидан танада азот алмашинувининг охирги маҳсули мочевинани синтез қилишдан бошланади. Бу муҳим кашфиёт туфайли ҳайвон маҳсулотлари табиатдан ташқари қандайдир кучлар таъсирида пайдо бўлади, деб даъво қилиб келган витамизм назариясига қаттиқ зарба берилди ва шу билан органик химия тарихининг биринчи соҳалари очилди. Ана шу даврда Либих (1803-1873) барча ўсимликларнинг озиқ манбаи пластик аҳамиятга молик бўлган оқсил, углевод, ёғ ва минерал моддалардан ташкил топишини қайд этади.
Органик химиянинг бундан кейинги эришган ютуқлари, хусусан, Шеврел (1786-1889) томонидан ёғлар тузилишининг ўрганилиши, рус олими А.М.Бутлеров (1828-1886) ва немис олими эмил Финер (1852-1919)нинг углеводлар, коссел (1853-1927) ва Фишернинг нукмопротеидлар ҳамда моддалар ва ҳужайра ларнинг таркибий қисмларини аниқлашга имқон берди. ХИХ асрнинг иккинчи ярмида ўсимликлар ва ҳайвонлар физиологиясини ўрганишда катта мувоффақиятларга эришилди: физиологик тадқиқотларда, организмнинг химиявий таркибий қисмлари ва улардаги химиявий жараёнларни текшириш ишлари кўлами кенгайиб борди. Машҳур Франсуз олими Л.Пастер (1822-1895) ачиш жараёнининқ табиатини, К.А.Тимирязевнинг (1843-1920) ўсимликлардаги фотосинтез жараёнини ўрганиши бунга мисол бўла олади.
|
Тинглайдилар
|
1.2. Мавзу бўйича таълим олувчилар билимларини фаоллаштириш мақсадида блитс – сўров ўтказади (1-илова)
|
Саволларга жавоб
Билдиради
|
1.3. “Кейс - стади” вазифаси ва унинг жамият тараққиёти ривожланишига асос бўлувчи маънавий баркамол авлодни тарбиялашдаги ўрнини аниқлайди. Амалий машғулотнинг иш тартиби ва натижаларни баҳолаш мезонлари билан таништиради. Кейс мазмуни билан янада яқинроқ танишиб чиқишлари учун талабаларга материалларни тарқатиб чиқади
|
Танишадилар
|
ИИ - босқич. Асосий
(60 дақиқа)
|
2.1. Кейсда бор бўлган материалларни муҳокама қилишни ташкиллаштиради, диққатни кейс билан ишлаш қоидаларига, муаммони эчиш алгоритмига ва вазифани аниқлаштиришга қаратади
|
Муҳокама қиладилар
|
2.2. Мустақил равишда уйда ёзиб келинган вазият таҳлилини ўтказишни таклиф қилад
|
Вазиятни мустақил равишда таҳлил қиладилар
|
2.3. Талабаларни 3 та кичик гуруҳларга ажратади. Мавзу бўйича тайёрланган топшириқларни “Муаммоли вазият” услубидан фойдаланилган ҳолда тарқатади (2-илова)
|
Гуруҳларга ажралади, ёзиб оладилар, топшириқлар устида ишлайдилар
|
2.4. Кичик гуруҳларда кейс билан якка тартибда бажарилган ишлар натижаларини муҳокама қилишни ташкиллаштиради. Гуруҳларга топшириқларни бажариш учун ёрдам беради, қўшимча маълумотлардан фойдаланишга имкон яратади. Диққатларини кутиладиган натижага жалб қилади.
|
Фаол қатнашадилар
|
2.5. Ҳар бир гуруҳ топшириқларни ватман-қоғозларга тушириб, тақдимотини ўтказишда ёрдам беради, изоҳ беради, билимларини умумлаштиради, хулосаларга алоҳида эътибор беради. Топшириқларнинг бажарилиши қай даражада тўғри эканлигини диққат билан тинглайди
|
Жамоа бўлиб бажарилган ишнинг тақдимотини ўтказадилар, бахс-мунозара юритадилар, қў-шимчалар қиладилар, баҳолайдилар, хулоса чиқарадилар
|
2.6. Талабаларнинг фикрларини умумлаш-тириб бўлгач, ўқитувчи жамият тараққиёти ривожланишига асос бўлувчи маънавий баркамол авлодни тарбиялашдаги муаммолар жамиятда маънавий бўшлиқ ҳосил бўлишига ҳамда маънавий қашшоқликка олиб келади, - деб фикрини давом эттиради. Шу сабабли ушбу муаммодан келиб чиққан ҳолда ҳар бир гуруҳга “Т - схема” жадвалидан фойдаланилган ҳолда “Пластик анатомия фанинг бошқа фанлар билан қандай боғлиқлик томонлари бор?”– “Пластик анатомия асосида ишланган қандай расмларни биласиз?” деб савол билан мурожаат қилади (3- илова)
|
Тинглайдилар. Гуруҳларда берилган топшириқни бажарадилар. Тақдимотини ўтказадилар.
Мавзу бўйича якуний хулоса чиқарадилар
|
2.6. Талабаларнинг тақдимотда кўрсатилган фикрларини умумлаштиради.
|
Тинглайдилар
|
ИИИ - босқич.
Якуний
(10 дақиқа)
|
3.1. Иш якунларини чиқаради. Бугунги мавзу долзарб эканлигига тўхталиб ўтади.
ХИХ асрнинг охири ва ХХ аср бошларида физик химиянинг асосий тушунчалари - электролитик диссотсиатсия, водород ионлари қонсентратсияси - рН, оқсилларнинг калоид табиатининқ, оқсидланиш - қайтарилиши потенсиали ва уларнинг биологик ҳодисаларга тадбиқи ҳақида асосий маълумотлар олинди. Шу йилларда вируслар ва уларнинг нуклеопротеид табиати, ички секретсия безлари ҳамда уларда моддалар алмашинувини бошқаришда асосий рол ўйнайдиган гармон номли биологик фаол химиявий маҳсулотлари аниқлана бошланди. Варбург (1883-1970), Виланд (1877-1957), А.Н.Бах (1857-1946), В.Н.Палладин (1859-1922) Кейлин (1887-1963) ва Теорелл ишлари асосида Ҳужайра нинг оқсидланиш жараёнлари ҳақидаги дастлабки назариялар майдонига келди. Шу даврда биринчи биохимия кафедралари ташкил этилди, дарсликлар ва журналлар нашр қилина бошланди. Кейинги йилларда биохимиянинг тез сурҳъатлар билан тараққий этишига шу даврдаги тадқиқот ишларини олиб бориш учун бир қатор аппаратлар, янги усулларнинқ кашф этилиши ҳал қилувчи аҳамиятга эга бўлди. Булар қаторида тўқималарнинг нафас олишини текшириш учун Варбургнинг қимматли манометрлик аппарати, Сведбергнинг ултрасентрифугаси, Тиземуснинг электрофорез аппарати ва кейинроқ изотоплар усули ҳамда 1908 йилда рус олими Увет кашф этган храматография усулининг модификатсияси қоғоз храмотографиясининг биологик ва химиявий текширишлар учун тадбиқ қилиниши муҳим ўринни эгаллади.
Фаол талабаларни баҳолаш мезонлари орқали рағбатлантиради
|
Ешитади.
Аниқлайди
|
3.2. Тавсия этилган муаммо эчимларига изоҳ беради. Яна бир бор “Кейс - стади”нинг аҳамиятига атрофлича тўхталиб ўтади
|
Тинглайдилар
|
