Pdf-xchange 0 Examples

AXBOROT TEXNOLOGIYALAR VA KOMMUNIKASIYALARI 
SOXASIDA KADRLARNI TAYORLASH SIFATINI OSHIRISHDA 
FIZIKANING O’RNI 
Ashirbayeva A.K., Karimov X.N. 
TATU 
Ta’lim jarayonlarida zamonaviy axborot texnalogiyalardan foydalangan 
holda darslarni tashkilashtirish uchun maxsus dasturiy taminotlar bo’lishi 
kerak.Ta’lim tizimida multimediyali elektron o’quv adabiyotlar, ma’ruzalar, 
virtual labaratoriya ishlari, har xil animasion dasturlar va yana boshqa ishlarni 
yaratishda kerak bo’ladigan maxsus dasturlar hisoblanadi. Bu dasturlar juda ko’p 
bo’lib misol uchun:Animasion roliklar yaratish uchun macromedia flash MX 
dasturidan bo’lgan power point va Macromedia Authorware dasturidan 
foydalaniladi. Elektron o’quv adabiyotlarini yaratish davomida keng 
foydaliniladigan taxrirlovchi dasturlar ham mavjud bo’lib ularga misol uchun, 
Adobe Photoshop dasturi orqali rasmlarni taxrirlash, sifatini oshirish uchun 
foydalaniladi.Shuningdek,CorelDraw dasturi orqali har xil grafiklarni yaratish 
mumkin.Tovush va videolarni taxrirlash uchun esa mos ravishda SoundForge va 
Adobe Premier dasturlaridan keng foydalaniladi.Shuningdek ta’lim tizimida 
tayyor ishlab chiqarilgan multimediyali elektron o’quv qo’llanmalar mavjud. 
Fizik jarayonlarni modelashtirish imkoniyatini beradigan dasturlarga: MathCad, 
MatLab, Maple, Matematika sistemalari, Crocodile Physics, Electronics, 
Workbench, Interactive Physics va boshqa dastur paketlarini misol keltirish 
mumkin. 
Bugungi kunda o’qitishning ananaviy ko’rinishidan farq qiladigan 
zamonaviy axborot texnalogiyalari qo’llash yuqori samaradorlika erishishga 
imkoniyat yaratadi.Fizika fanini o’qitish borasida talablar ongida nazariyalarga 
oid modelining tasavurlarining shaklantirish, hodisalar va jarayonlar bilan 
tanishtirishning samarali metodlarini ishlab chiqish muhimdir.Yuqorida qayd etib 
o’tilgan dasturlardan bizning Toshkent axborot texnalogiyalari universiteti fizika 
kafedrasida Axborot texnalogiyalari va kommunikatsiya sohasi talablari uchun 
o’tiladigan fizika darslarida “Interactive Physics,Crocodile Physics va Phet” 
dasturidan keng foydalanib kelinmoqda. Fizik jarayonlarni kompyuterda 
modellashtirish uchun infarmatsion texnalogiyada fizik bilimlardan keng 
foydalaniladi. 

---

169 
Bu dastur paketida o’rganuvchi talabalar istalgan paytida fizik jarayonlarni 
to’xtatib qo’yishi,orqaga qaytirishi hamda dastlabki parametrlarni o’zgartirib 
jarayoning ishtirokchisidek xis qiladi. Fizik jarayoni o’rganish albatta ma’lum bir 
model, ya’ni mazkur jarayonning mavhumlashtirilgan, soddalashtirilgan obrazi 
asosida olib boriladi. Real fizik jarayoning immitasion kompyuter modelini 
yaratish ma’lum bir model asos qilib olinadi. Shuningdek modellashtirishning 
o’ziga xos muhim tomonlari shundaki ular turli xil fizik qurilma va asboblar 
tayyorlash shart emas, hodisalarni jonli va tabiiy ko’rinishda tasvirlash, tajribani 
oz fursat ichida istalgan marta takrorlash, kuzatish qiyin bo’lgan va umuman 
kuzatilishi mumkin bo’lmagan jarayonlarni ham namoyish eta olish imkoniyatiga 
ega. O’qituvchiga kompyuter monitorida shuningdek, multimedia proyektori 
yordamida ko’pgina fizik effektlarni namoyish etishni hamda yangi noananaviy 
o’qitish turini takomilashtirishni imkonini beradi. Bugungi kunga kelib 
infarmatsion texnalogiyalardan foydalanish ko’zga ko’rinmas, tez yoki sekin 
o’tuvchi jarayonlarning, murakkab hodisalarning fizik mexanizmlarni animatsiya 
qilish imkonini yaratadi.