Paxta tolasini ajratish, bu jinlarda tolani chigitdan ajratish jarayoni

8-rasm: XDVM markali jinlarning urish qismi 
Qo’zg’almas pichoq
(9-rasm) ish valigiga maxsus prujinalar bilan qisib qo’yiladi. 
Bu pichoq 
1
maxsus planka 
2 
bilan birga deka 
4 
uyasi 
3 
ga o’rnatiladi. Ish valigi prujina 
5
va gayka 
6 
bilan kerakligicha qisiladi. Qisish kuchi tolalarni chigitdan uzishga yetarli 
bo’lishi lozim. Pichoqni ish valigiga qisish kuchi ish valigining qizish temperaturasiga 
(odatda 60...70°C) qarab tekshiriladi. Bu kuch ko’payib ketsa, ish valigi tez ishdan 
chiqadi, ish unumi kamayadi va o’luk ariqchalarini tez-tez yo’nib turish kerak bo’ladi. 
Agar pichoq ish valigiga normal kuch bilan qisilsa, chigitda kokillar qolmaydi, 
chiqayotgan chigitlarning tuklilik darajasi normal bo’ladi. Lekin pichoq ish valigiga 
kuchsiz qisilsa, pichoq ostiga kirgan tolalar qatlami qalinlashadi, pichoq egilib chigit 
ko’p shikastlanadi. Bundan tashqari, urish organi chigitni urganda tolalarning bir qismini 

---

pichoq ostidan qaytarib chiqaradi, natijada ish unumi pasayadi. Odatda qo’zg’almas 
pichoq ish valigining aylanasiga urinma chiziq yo’nalishida o’rnatiladi, shuning uchun 
uning tig’i valikning gorizontal o’qidan 4 mm pastroqda joylashtiriladi. Bu masofa 
kattalashtirilsa, urish bolg’achalari chigitni noto’g’ri uradi, jinnnng ish unumi kamayadi 
va chigit ko’p pachoqlanadi. 
 
9-rasm: Valikli jin qo’zg’almas pichog’i 
 
10-rasm: Qo’zg’almas pichoq ish 
valigiga tegib turgan yeridagi kuchlar 
sxemasi 
1.3. Valikli jinlash protsessi 
Valikli jinlash protsessida qatnashadigan ish qismlari ish valigi, urish qismi va 
qo’zg’almas pichoqdan iborat. 
Jinlash protsessining samaradorligi ish valigi sirtining va qo’zg’almas pichoq 
tig’ining holatiga, qo’zg’almas pichoqning ish valigining sirtiga bosish kuchiga, urish 
organining konstruktsiyasi va ish qobiliyatiga, ishlanayotgan chigitli paxtaning 
xususiyatlariga (namligi, iflosligi va h.k.) bog’liq. 
Ish valigiga ilib qo’zg’almas pichoq ostiga kiritilgan tolalar o’zining ish valigiga 
va qo’zg’almas pichoqqa ishqalanish kuchi hamda qo’zg’almas pichoqning bosim kuchi 
hisobiga chigitni urganda sirpanib chiqib ketmaydi. Tolalarni chigitdan uzish kuchi urish 
organi ishtirok etmaganda quyidagi formula bilan topiladi (10- rasm): 
bunda: 
P
2