Патологик

 
Атопик реакциялар 
Бронхиал астма. 
Бронхиал астма (юнонча asthma бўғилиш, нафас қисиш демакдир) кичик 
бронхлар (бронхиолалар)ни ўтказузчанлигини диффуз бузилиши натижасида кўпинча 
тўсатдан бўғилиш хуружи тарзида нафас чиқаришни қийинлашуви (экспиратор нафас 
қисиш) билан характерланади. Бронхларни ўтказувчанлигини бузилиши қуйидаги 
омиллар билан белгилангди: 
а) майда боонхларни силлиқ толали мушакларини спастик қисқариши 
бронхоспазм натижасида уларни оралиғини кичрайиши; 
б) қон томир капиллярларининг деворларини ўтказувчанлиги ортиши 
оқибатида бронхлар шиллиқ пардасининг эдемаси; 
в) шиллиқ модда ишлаб чиқарувчи безларнинг гиперсекрацияси ва шу ёпишқоқ 
секрет билан бронхларни тиқилиб қолиши шулар жумласидандир. 

---

153 
Бронхларни ўтказиш қобилиятини кескин бузшшши насфас чиқариш даврида 
зўраяди, чунки шу даврда альвеолалар босими ортади ўз навбатида майда бронхларни 
механик босилишига олиб келади. 
 
Паллинозлар 
Поллиноз (инглизча –pollen гул чанги демакдир) - пичан иситмаси пичан 
астмаси - такрорланиб турадиган нафас йўллари ва конъюктивага (кўзни шиллиқ 
пардасига) ўсимликлар гуллаган даврда уларни гул чангини тушиши билан боғлиқ 
бўлган касалликдир. Ўсимликларнинг гулларини чангига сенсибилизащяланган 
инсонларни шу гул чанги такроран тушиши буруннинг шиллиқ пардасини қитиқлаб: 
ялиғланиш чақиради (ринит), худди шу йўсинда ёш оқиш, қовоқларни қитиқланиши 
ва қичиши, баъзида умумий дармонсизлик, тана хароратини кўтарилиши пайдо 
бўлади. Оғир ҳолларда бронхиал астма (пичан астмасини) хуружи юзага келади. 
 
Эшак еми ва Квинке шиши 
Иккиласи бир хил йўсинда ривожланувчи тери, шиллиқ, пардалар баъзида ички 
органларда ўткинчи эдема юзага келиши за кўпинча шиддатли қичиш билан 
ифодаланадиган ҳолатдир. Бу ҳолатни ривожланивида ирсиятни аҳамияти катта. 
Баъзи оилаларнинг авлодлари Квинне эдеми билан азоб тортади. 
Эшак еми билан Квинке эдемининг сабаблари хар хил аллергенлардир, аммо 
улар ичида овқат махсулотлари биринчи ўриндадир. Эшак еми ва Квинке Эдемини 
ривожланиши механизмида гистамин ва бошқа биологик фаол моддаларни ажралиши 
муҳам аҳамиятга эга. Улар прекапилярлар, капиллярлар ва веналарни локал 
кенгайтиради. Сўнг аксон-рефлекс механизми бўйича артериоларнинг кенгайишига 
олиб келади ва яққол гиперемия пайдо бўлади. Ниҳоят экссудатив ходисаларни 
кучайиши оқибатида қавариқ пайдо бўлади. Эшак емида азоб берувчи кичиш эса 
терининг юзаки нервларини қитиқланиши билан боғлик. Квинке Эдемида қичиш 
одатда кузатилмайди, чунки жараён тери ости қатламида кечади, терининг сезувчи 
нервларини охирларигача тарқалмайди. Баъзида эшак еми ва Квинке Эдеми совуқ 
таъсирида бўлади. 
Совук аллерген сифатида икки хил таъсир кўрсатади: 
1.
Терига совуқ ҳароратни таъсиридан бириктирувчи тўқиманинг семиз 
ҳужайралари шикастланади ва улардан гистамин ажралиб чиқади. 
2.
Ҳавонинг ҳароратини пасайиши тери оқсилларни антигенлик хусусиятини 
ўзгаришига ва аутоаллергенлар ҳосил бўлшига имноният яратади.