Патологик

БИРИНЧИ ҚИСМ 
 
УМУМИЙ НОЗОЛОГИЯ 
 
I БОБ 
КАСАЛЛИК ХАҚИДА УМУМИЙ ТУШУНЧА 
1. 1.
УМУМИЙ НАЗОЛОГИЯ ҲАҚИДА АСОСИЙ ТУШУНЧАЛАР 
 
Назология 
(грекча nosos – касаллик, logos – таълимот демакдир) касаллик 
ҳақидаги таълимот бўлиб, ўз таркибига касалликнинг морфологик, биокимёвий, 
функционал ва тиббий асосларини қамраб олувчи, шунингдек касалликларни 
пайдо бўлиш сабабларини, шароитларини ривожланиш механизмларини, 
номларини таснифлаш асосларини ўрганувчи таълимотдир. 
Назологик бирликлар
– бу касалликни типик симптомларини ифодаловчи 
клиник шакллари бўлиб, уларнинг асосини аниқ этиологик ва патогенез ташкил 
қилади. 
Симптом
– (грекча symptom – аломат, белги демакдир) соғлом организм 
учун хос бўлмаган, янги сифат белгисини пайдо бўлиши ёки нормада мавжуд 
белгини йўқолшидир. Касалликнинг симптомлари катта клиник аҳамиятга эга. 
Касаллик симтомларини баҳолашда уларни доимийлигига, барқарорлигига 
(касалликнинг даврларига нисбатан), ўзгарувчанлигига, соғлиқ ва ҳаёт учун 
хавфлилигига эътибор қилинади. Касалга ёрдам кўрсатилганда врачлар биринчи 
навбатда беморни ҳаётига таҳдид қилувчи симптомларни йўқотишга ҳаракат 
қиладилар. Касалликнинг диагнози, шу касаллик учун хос бўлган симптомларни 
мавжудлиги асосида қўйилади. Бир хил патогенезга эга бўлган турғун симптомлар 
мажмуи синдром (грекча - syndrom) дейилади. Диагнозни синдромлар асосида 
белгилаш касалликни сабабини билмасликдан далолат беради. Аммо синдромли 
диагноз касалликни патогенетик даволашни ишлаб чиқиш учун катта клиник 
аҳамиятга эга. 
Умумий нозологиянинг қиёсий – эволюцион томонлари. 
Қуйидаги ҳолатлар касаллик эволюциясининг асосий томонлари 
хисобланади:
1.
Тирик мавжудотларнинг такомил этиши билан уларда касалликлар 
ҳам мураккаблашади ва уларни ривожланиш механизмлари ҳамда аломатлари 
хилма хил бўлиб боради. 
2.
Homosapiens – турининг пайдо бўлиши ва уни биологик маънода эмас, 
балки ижтимоий маънодаги эволюцияси уни инсонлар ичида эсон омон 
қолишга имконият беради, улар ҳеч қачон цивилизация ва илмий техник 
тараққиёти юзага келтирган сунъий муҳитсиз яшай олмаган бўларди. 
3.
Биологик жиҳатдан кам мослашган зотларни омон қолиши уларни 
осонгина касаланишига шароит яратади. Уларни орасида патологиянинг 
шундай шакллари пайдо бўладики, улар ҳеч қачон ҳайвонлар орасида 

---

11 
тарқалмайди (ошқозон яра касаллиги, гипертоник касаллик, бронхиал астма, 
ҳар хил дерматозлар, руҳий касалликлар ва х.к).