Патологик

Типик патологик жараёнлар. 
 
Инсонларда ва сут эмизувчиларда ҳар хил патологик жараёнлар ва 
ҳужайралар ҳамда тўқималарнинг алоҳида патологик реакциялари доимий 
комбинациялар шаклида учрайди. Уларни типик патологик жараёнлар деб 
аталади. Масалан, яллиғланиш, иситма, эдема, ўсмаларнинг ўсиши, дистрофия ва 
ҳ.к.
Ҳамма типик жараёнлар эволюцион тараққиёт натижасида келиб чиқади. 
Ҳомилада, чақалоқда ва ҳар хил ёшдаги болаларда яъни ривожланаётган 
организмда уларни пайдо бўлиши ва тараққиёт этишининг баъзи хусусиятлари 

---

15 
мавжуд, улар тўғрисидаги маълумотлар ушбу қўлланманинг тегишли қисмларида 
баён қилинади. 
Касаллик ҳақида тушунча. 
 
Касаллик (лотинча – morbus) шикастланган организмнинг ҳаёти бўлиб, 
бунда соғлиқни тиклаш ва организмни ташқи муҳит билан бузилган 
муносабатларини баробарлашга йўналган ҳимоя мослашув, тиклашга оид ва 
компенсатор реакциялар ва жараёнлар иштирок этади.
Касал одам – бу тирик организмдир. Шундай экан, касал инсон 
организмида ҳам соғлом инсонга хос ҳаёт фаолияти давом этади, бироқ у сифат 
жиҳатидан янги (патологик)шароитда кечади. 
“Касал” ибораси алоҳида инсонни касалланганлигини белгилаш учун 
қўлланилади. Касал тушунчаси биологик ва ижтимоий маънога эга. Касаллик 
организмнинг ҳужайралари, тўқималари, органлари ва системаларининг 
шикастланиши натижасида пайдо бўлади. Шикастланишга жавобан фаол равишда 
ҳимоя – мослашув, компенсатор реакциялар юзага келиб, улар касаллик 
сабабларини йўқотишга ёки унинг зарар етказувчи кучини камайтиришга ҳамда 
соғлиқни қайта тиклашга хизмат қилади. Ҳимоя реакциялари эволюцион 
тараққиёт жараёнида келиб чиқади.
Шундай қилиб, касалликда иккита қарама-қарши ҳужайраларнинг деалектик 
бирлиги намоён бўлади: буларни бири шикастланиш ва иккинчиси ҳимоя – 
мослашув, тикланиш ва компенсатор жараёнлардир.