Патологик

Гипокалиемия (
калий
 
концентрациясининг қонда 4 ммоль/литридан 
камайиб кетиши).
 
Овқат билан калийни етарли даражада истеъмол 
қилмаслик натижасида ривожланади. (бир хил турдаги овқатлар билан 
овқатланиш, овқат таркибида сабзавот ва сут махсулотларининг 
етишмовчигида). 
Ошқозон – ичак касалликларида калийни йуқотиш, (кусиш, ич кетиш, 
ичак оқмаси); буйрак каналчаларида К
+
ионларининг кўп секрецияси ва 
сийдик билан кўп ажралиши (стресс, алкалоз, Иценко-Кушинг синдроми, 
альдостронизм, диуретикларни узоқ вақт давомида қабул қилиш ва 
бошқалар). 
Гипокалиемия оқибатлари нерв ва мушак ҳужайраларининг 
потенциалини ўзгариши, уларнинг қўзғалувчанлигини пасайиши билан 
ифодаланади. 
Кўндаланг тарғил ва силлиқ мушаклар, миокард фаолиятининг 
бузилиш, мушаклар бўшашиши билан намоён бўлади. Баъзида бу шундай 
даражага етадики, бемор ҳатто кароватда ўтира олмайди, ичак тўлқинсимон 
харакати секинлашиши, ич қотиб қолиш ва метиоризм билан кечади: 
метиоризм ва нафас мушакларининг ўзгариши натижасида нафас олишдаги 
ўзгаришлар кузатилади, буйрак найчалари фаолияти бузилади (реабсорбция, 
секреция). 
Гипокалиемияда пайнинг рефлекслари пасаяди, миокарднинг 
қўзғалувчанлиги, ўтказувчанлиги ва реполяризация жараёнлари бузилади. 
ЭКГ да Q – Т интервали узаяди ва Т тишининг вольтажи пасаяди. Оғир 
ҳолларда (К
+ 
концентрациясининг қонда 2,5 ммоль дан пасайиб кетиши) 
скелет мушакларининг фалажи ва ичак мушакининг фалажланиши шакли 
тўсилиб қолиш билан ривожланиши мумкин, ҳамда асфиксия, миокардит, 
систола даврида юрак фаолиятининг тўхтаб қолиши кўрилади. Болаларда 
калийнинг сурункали танқислиги, уларнинг ривожланишини секинлаштириб 
қуяди. 
Гиперкалиемия 
(қон плазмасида калийнинг концентрациясининг 5,5 
ммоль/литрдан кўпайиб кетиши). У одатда бир вақтнинг ўзида ҳужайрада К
+
танқислиги ва фақат баъзи ҳолларда организмда калийнинг умумий 
миқдорини ортиб кетиши билан кечади. Гиперкалиемияга кўпроқ оғир 
гипоксия, айниқса янги туғилган чақалоқларда нафас олишнинг 
етишмовчилиги, қандли диабетдаги оғир ацидоз, буйрак етишмовчилиги ва 
бошқалар, буйрак усти безининг қобиғини сурункали етишмовчилиги 
(Аддисон касаллиги), тузни йуқотиш билан борадиган адреногенитал 
синдром, кўп миқдорда қон қуйиш, тўқималарни жиддий емирилиши 
оқибатида ҳужайралардан калийнинг чиқиши сабаб бўлади. 

---

322 
Гиперкалиемиянинг асосий белгилари: парестезия, парезлар, ЭКГдаги 
ўзгаришлар: баланд Т тиши, Р тишининг пасайиши ва йуқолиб қетиши, S – Т 
– сегмент силжиши, аритмия кабилардан иборат. 
Қон плазмасида калий концентрациясини 7.5 ммоль/л дан ортиб 
кетишида ҳушдан кетиш, брадикардия, коллапс, диастолада юрак тўхташи 
ҳолатлари бўлиши мумкин. Бу ҳолат «калийли заҳарланиш» деб юритилади. 
Тажрибада «калийли заҳарланиш»ни эслатувчи кўринишни буйрак усти 
безларини олиб ташлаб кузатиш мумкин. Бунда альдостерон ва 11-
дезоксикортикостероннинг йўқлиги организмнинг Na ни йўқотишига ва 
қонда калийли ион антагонистни ушланиб қолишига сабаб бўлади.