Патологик

5.2. ҲОМИЛАДА ТАРАҚҚИЁТ НУҚСОНЛАРИНИНГ ПАЙДО БЎЛИШ 
ЭТИОЛОГИЯСИ 
Ривожланиш аномалияларини пайдо бўлиши хакимларни қадим 
замонлардан бери қизиқтиради. Бироқ бу мураккаб муаммони этиологияси ва 
патогенези ҳали ҳам етарлича ўрганилган эмас. Клиник тератология билан 
шуғулланувчилар учун бу масала методик қийинчиликлар билан боғлиқдир. 
Эксперимнтал тератологияда анчагина ютуқларга эришилган ва шу 
соҳанинг маълумотлари у ёки бу омилнинг тератогенлик фаоллигини ва 
туғма нуқсонларни пайдо бўлиш механизмларини аниқлаш учун 
фойдаланилади. Баъзи омилларни ҳар хил сут эмизувчилар ҳо-милаcига 
нисбатан тератогенлик хусусияти тажрибада исбот қилинганига қарамай, 
уларни инсон пуштига шикаст етказиш имконияти албатта бутунлай фарқ 
қилади. Энг янги маълумотларга қараганда, тератогенлик хоссаси аниқ 800 
омилнинг инсон учун фақат 25 таси ҳавфли, халос. (Г.И.Лазюк, 1991 йил). 
Шуларни эътиборга олинса, ҳомилада нуқсонларни пайдо бўлиши ё мутация 
оқибатида ёки қандайдир омилнинг тератогенлик таъсиридан ёки 
иккаласининг биргаликда таъсиридан келиб чиқиши мумкин. 
Инсонларни туғма нуқсонларининг сабабларини қуйидагича тасаввур 
қилиш мумкин: 
А. Эндоген сабаблар: 
1. Ирсий ўзгаришлар 
2. Эндокрин касалликлар 
3. Жинсий ҳужайраларнинг "пишиб ўтиб кетиши"
4. Ота-оналарнинг ёшлари 
Б.Экзоген cабаблар: 
1.Физикавий омиллар 
а) радиацион нурланиш 
б) механик таъсирлар
2. Кимёвий омиллар: 
а) дорилар 
б) саноатда ва турмушда қўлланиладиган кимёвий моддалар 
в) гипоксия 
г) сифатсиз овқатланиш 
3.Биологик омиллар:
а) вируслар 
б) микоплазмалар
в) протозоали инфекциялар 

---

142 
Буларга қўшимча равишда она организмидаги баъзи патологик 
ҳолатларни ҳомила тараққиётига салбий таъсирини эътироф этиш керак. Бу 
сабаблар ичида Савельева Г. М. ва бошқалар (1991 й.)-нинг фикрича, энг кенг 
учрайдиганларига плацентанинг етишмовчилиги киради. Ўзбекистан 
шароитида перинатал патологиянинг асосий омилларидан бири ҳомиладор 
аёлларнинг анемияси ҳисобланади (А.С.Мордухович ва бошқалар.1991 й.). 
Юуқорида келтирилган маълумотлардан кўриниб турибдики, пуштни 
ривожланишига салбий таъсир кўрсатиб нуқсонлар пайдо қилувчи омиллар 
хилма-хил экан. Шу омилларнинг таъсири хақида озроқ бўлсада тушунча 
берилиши мақсадга мувофиқдир.