I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Keys stady. Reklama va ko`zoynaklar narxi 

 

Reklama  tovar  narxiga  ta’sirida  qanday  effektga  ega  bo`ladi?  Bir  tarafdan 

reklama  xaridorlarning  mahsulotni  o`zidanda  boshqacharoq  turlarni  tanlashga 

undasa,  bozorlarni  kamroq  raqobatdosh  qiladi,taklif  qiluvchilar  yuqoriroq  narx 

belgilaydilar  va  korxonalarning  talab  chizig`i  kamroq  elastik  bo`ladi.  Boshqa 

tomondan reklama iste’molchilar uchun yahshi narx taklif qilayotgan firmani topib 

berishi  mumkin.  Bu  xolda  bozorlar  ko`proq  raqobatdosh  bo`ladi  va  firmalarning 

talab chizig`i ko`proq elastik bo`ladi va narxlar pasayadi. 

 Huquq  va  iqtisodiyot  jurnalidagi  1972  yildagi  maqolada  iqtisodchi  Li  Ben 

ham  reklamaning  bu  ikki  ko`rinishini  taxlil  qildi.  1960  yillarda  AQSHda  turli 

shatlar  hokimlari  mutahassislar  tomonidan  reklama  haqida  turli  qonunlarga  ega 

bo`lgan  bazi  shtatlar  ko`zoyonaklar  uchun  va  ko`z  imtixoni  uchun  reklamaga 

ruhsat  berishgan  edi.  Biroq  ko`p  shtatlar  taqiq  qilgan.  Misoli  uchun  Florida 

qonunida:  

Har inson korxona yoki korporatsiya uchun ... turli vositalar orqali  to`g`ridan  

to`g`ri    yoki    yondashib    aniq  yoki  noaniq  narx,  kridit  turlarini  ko`rish  yoki 

kattalashtiriladigan  linzalar,  oparvalar,  mutloq  ko`radigan  yoki  aniqlashtiradigan 

linzalar,  ihtiyoriy  optik  xizmatlarni  reklama  qilish  qonunga  ziddir...  Bu  vaziyat 

jamiyat salomatligi,  havfsizligi va farovonligiga qaratilgan bo`lib, uning bo`limlari 

maqsad va vazifalarga erishishda erkin tushuntirilishi lozim. 

---

 

276 

Profisional  optik  mutaxasislar  reklamadagi  taqiqlarni  entuziyazim  bilan 

taqiqlaydilar. 

Benham  shtat  qonunlarida  reklamani  tanqid  qiluvchilar  va  yoqlovchilarni 

qarashlarini  qanchalik  asosli  ekanini  solishtirdi.  Natijalar  ta’sirli  edi.  Reklamani 

cheOrtiqigan  shtatalrda  ko`zoynaklar  uchun  ortacha  33  so`m  to`lanadi.  (bu 

ko`rsatkich  ko`ringandek  past  emas.  1963  yildagi  ko`rsatkich  hozirgi  kundagidan 

pastroq edi. 1963 yilgi narxlarni xozirgi so`mga chaqadigan bo`lsak uni 7 barobar 

ko`paytirishga to`g`ri keladi.) reklamani cheOrtiqigan shatatlarda o`rtacha narx 26 

so`m edi. 

Shunday  qilib,  reklama  o`rtacha  narxni  20  %dan  ko`proqqa  kamaytirdi. 

Ko`zoynaklar  bozorida  va  balkim  boshqa  ko`plab  bozorlardagidek,  reklama 

raqobatni rivojlantiradi va haridorlar uchun kamroq narxlarni taklif qiladi.