I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Firmaning ishlab 

chiqarish 

funksiyasi va 

umumiy-xarajat 

egri chizig`i 

 

---

 

209 

Ishchilar  soni  ortgani  sayin,  uning  chekli  mahsuloti  kamayib  boradi,  va  ishlab 

chiqarish  funksiyasi  yanada  bukiladi.  Jadvalning  oxirgi  uchta  ustuni  firmaning 

mahsulot  ishlab  chiqarish  xarajatini  ko`rsatadi.  Bu  misolda,  firmaning  xarajati 

soatiga  30$  va  bir  ishchining  maoshi  soatiga  10$.  Agar  u  yana  bitta  yangi  ishchi 

yollasa,  uning  xarajati  soatiga  40$  bo`ladi.  Agarda  2  ta  ishchi  yollasa,  bu 

ko`rasatkich  50$  ga  yetadi.  Bu  ma’lumotlar  keltirilgan  jadval  firma  yollaydigan 

ishchilar  soni  ishlab  chiqariladigan  mahsulotlar  miqdori  va  uning  umumiy 

xarajatlari qanchalik o`zaro bog`liqlikligini ko`rsatadi.

 

Endi  chizma  (b)  dagi  umumiy  xarajat  egri  chizig`i  bilan  chizma  (a)  dagi 

ishlab  chiqarish  funksiyasini  taqqoslab ko`ramiz. Bu  egri  chiziqlar tanganing ikki 

tomoniga o`xshaydi. Ishlab chiqarish hajmi ortganda, umumiy xarajat egri chizig`i 

ko`tariladi,  undan  farqli  ravishda  ishlab  chiqarish  funksiyasi  pasayadi.  Bu 

o`zgarishlar  bir  xil  sababga  ko`ra  sodir  bo`ladi.  Yuqori  ishlab  chiqarish  firma 

ishchilar  bilan  to`la  ekanligini  bildiradi,  chunki  har  bir  qo`shilgan  yangi  ishchi 

kamayib  boruvchi  chekli  mahsulot  evaziga  ishlab  chiqarishga  kamroq  hissa 

qo`shadi.  Bundan  shuni  ko`rish  mumkinki,  umumiy  xarajat  kamayib  boruvchi 

chekli  mahsulotga  nisbatan  teskari  bog`liqlikda  bo`ladi.  Shu  sababli  ishlab 

chiqarish  funksiyasi  nisbatan  tekisroq.  Endi  bu  mantiqni  atroflicha  ko`rib 

chiqamiz:  firma  ishchilar  bilan  to`lgan  bo`lsa,  qo`shimcha  mahsulot  ishlab 

chiqarish qo`shimcha mehnat talab etadi va bu juda qimmat. Shu sababli, qachonki 

ishlab chiqarish hajmi yuqori bo`lsa, umumiy xarajat ham yuqori bo`ladi.