I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

7.2. Tanlov: iste’molchi nimani xohlaydi 

 

Bu bo`limdagi maqsadimiz iste’molchi qanday qilib tanlov amalga oshirishini 

o`rganish.  Budjet  sig`imi  analizning  bir  qismidir:  bu  iste’molchining  daromadiga 

qarab  qanday  tovarlarga  qurbi  yetishining  kombinatsiyasini  ko`rsatadi. 

Iste’molchining  tanlovi  nafaqat  uning  moliyaviy  ahvoliga,  balki,  uning  tanloviga 

---

 

119 

ham  bog’liq.  Shunday  qilib,  iste’molchi  tanlovi  bizning  keying  o`rganish 

obyektimiz bo`ladi.  

 

Tanlovni befarqlik chizig`i orqali ifodalash 

Iste’molchining tanlovi unga Pepsi va pitsa kombinatsiyalaridan birini tanlash 

imkonini  beradi.  Agar  biz  unga  ikki  turdagi  variantni  ko`rsatsak,  u  o`ziga 

mosrog’ini  tanlaydi.  Agar  ko`rsatilgan  ikki  variant  unga  teng  ma’qul  bo`lsa, 

iste’molchi ikkkalasini ham birdek qabul qiladi. 

Biz  hozir  iste’molchining  budjet  sig`imini  grafik  ko`rinishida  tasvirlaymiz, 

shuningdek,  uning  tanlovini  ham  grafikda  ifodalashimiz  mumkin.  Buni  befarqlik 

egri  chiziqlaridan  foydalanib  amalga  oshiramiz.  Befarqlik  egri  chizig`i 

iste’molchini  birdek  xursand  qila  oladigan  variantlarni  taqdim  etadi.  Shu  tufayli 

befarqlik egri chizig`I doim iste’molchini qoniqtira oladigan takliflar kiritadi. 

Ikkinchi chizma iste’molchining befarqlik egri chiziqlaridan ikkitasini  o`zida 

aks  ettirgan.  Ist’molchiga    A,  B  va  C  kombinatsiyalar  birdek  maqbul  yechim 

chunki  ularning  hammasi  deyarli  bir  xil.  Shunisi  aniqki,  agar  iste’molchining 

pitsaga  xohishi  kamaysa,  A  nuqtadan  B  nuqtagacha  bo`lgan  variantlar  uni  birdek 

xursand qilishga qodir. Agar pitsaga bo`lgan ehtiyoj yana kamaysa,B nuqtadan C 

nuqtagacha Pepsi iste’moli yana ortadi va hokazo. 

 

 

Befarqlik  egri  chizig`i  iste’molchining  xohishini  bir-birini  o`rnini  bosuvchi 

tovarlar majmui bilan ham qondira oladi. Bu chekli almashtiruv darajasi (MRS)