I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Iste’molchi tanlovi 

Iste’molchi  tanlovi  iste’molchining  ehtiyojini 

qondirishi uchun zarur bo’lgan Pepsi va Pitsani 

xarid qilish kombinatsiyalarini ko’rsatib beradi. 

Chunki  iste’molchi  tanlovi  I

1

  egri  chiziqda 

yuqori  farq  qiladi,  I

2

  egri  chiziqda  esa kamroq 

farq  qilishini  ko’rsatib  beradi.  Chekli 

almashtirish normasi iste’molchining 1 ta pitsa 

o’rniga  qancha  pepsi  xarid  qila  olishini 

ko’rsatadi.  

---

 

120 

deyiladi.  Yuqoridagi  holatda  chekli  almashtiruv  darajasinazariyasi  bo`yicha 

Pepsining  nechtasi  pitsaning  bittasi  o`rnini  “egallay  olishi”ni  o`lchash  mumkin. 

Iste’molchining  befarqlik  egri  chizig`i  dek  o`zgarmas  bo`lmagani  bilan  chekli 

almashtiruv  darajasi  befarqlik  egri  chizig`i  bilan  bir  xil  bo`lolmaydi. 

Iste’molchining  bir  tovarni  boshqasidan  ortiq  ko`rishi  uning  xohishidagi  tovarlar 

miqdoriga va iste’molchining ahvoliga ham bog’liq. Masalan iste’molchining pitsa 

yoki  Pepsi  xarid  qilishida  uning  och  yoki  chanqaganligiga,  shuningdek,  qancha 

iste’mol qila olishiga qaraladi. 

Iste’molchi  barcha  befarqlik  egri  chizig`ilardan  birdek  qoniqish  hosil  qiladi. 

Ammo  u  ba’zilarini  afzalroq  ko`rishi  ham  mumkin.  Chunki  u  kamroq  chiqimni, 

pastroq  xarajatni  afzal  ko`rishi  mumkin.  2-chizmada  I

2

  chiziqning  istalgan 

nuqtasidan I

1

 chiziq yaxshiroqdir.  

Iste’molchining  befarqlik  egri  chizig`iuning  nimani  boshqalaridan  afzal 

ko`rishini ko`rsatib beradi. Shu tufayli biz biz befarqlik egri chizig`ini ikki turdagi 

mahsulotlar  variantini  solishtirish    uchun  ishlatamiz.  Masalan,  D  nuqta  A  ga 

qaraganda  ko`proq  foydaliroqligi  tufayli  yaxshiroq  deb  qaralsin  (aniqroq  qilib 

aytganda,  D  variat  A  ga  qaraganda  ikki  hissa  ko`p  pitsa  va  Pepsi  taklif  qilsin). 

Befarqlik  egri  chizig`i  nazariyasiga  ko`ra  D  nuqta  C  nuqtadan  ham  yaxshiroq 

chunki  u  C  ga  qaraganda  foydaliroq  variantni  taklif  etmoqda.  D  nuqtanong  C  ga 

qaraganda  Pepsi  taklifi  kamroq  bo`lishiga  qaramay,  unda  iste’molchini  avzal 

ko`rishga  undovchi  pitsalar  miqdori  ko`pligi  mavjud.  Qaysi  bir  nuqtaning 

foydaliroqligini  o`rganaturib,  biz  befarqlik  egri  chizig`ilarni  ham  o`zaro 

solishtirishimiz mumkin ekan.