I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Bozor muvozanatini baholash 

 

7-rasm  talab  va  taklifning  bozor  muvozanat  sharoitida  iste'molchi  va  ishlab 

chiqaruvchi ortiqchaligini ko`rsatadi. Iste’molchi ortiqchaligi muvozanat narxidan 

yuqorida va talab egri chizig’idan pastda joylashgan shakl maydoniga teng, ishlab 

chiqaruvchi ortiqchaligi esa muvozanat narxidan pastda va taklif egri chizig’idan 

yuqorida  joylashgan  shakl  maydoniga  teng  ekanligini  eslang.  Shunday  qilib, 

muvozanat  nuqtasigacha  talab  va  taklif  egri  chiziqlari  o`rtasida  joylashgan 

shaklning umumiy maydon ushbu bozordagi umumiy ortiqchalikni aks ettiradi. 

Bu  muvozanatda  resurslar  taqsimoti  qanchalik  samarali?  Bu  umumiy 

ortiqchalik  maksimallashadimi?  Bu  savollarga  javob  berish  uchun,  eslang  bozor 

muvozanat  vaziyatida  bo`lganda  bozor  narxi  bozor  faoliyatida  ishtirok  etayotgan 

sotuvchilar va xaridorlarni aniqlaydi. Tovarni uni bozor narxidan yuqori baholagan 

xaridorlar  sotib  oladilar  (talab  egri  chizig’ida  AE  kesma  bilan  ifoda  etilgan), 

tovarni uni narxidan past baholagan xaridorlar (EB kesma bilan ifoda etilgan), uni 

sotib  olishdan  voz  kechadilar.  Xuddi  shunga  o`xshash,  xarajatlari  narxdan  kichik 

bo`lgan  sotuvchilar  (CE  kesma  bilan  ifoda  etilgan)  tovarni  ishlab  chiqaradilar  va 

sotadilar;  xarajatlari  bozor  narxidan  katta  bo`lgan  sotuvchilar  (ED  kesma  bilan 

ifoda etilgan), uni ishlab chiqarish bilan shug’ullanishni istamaydilar. 

 

 

Bu kuzatuvlar bozor natijalarini ikki xil tushunishga olib keladi.