Ижтимоий-сиёсий газета 020 йил 25 январдан чиқа бошлаган №190 (190), 2020 йил октябрь, сешанба

Буюк ватандошларимиз инсон 
камолотини, башарият бахту сао-
датини илм-фан, таълим-тарбия, 
маънавият-маърифатнинг уйғунли-
гида кўрдилар. Келинг, шу маънода 
уларнинг айрим фикрларига эътибор 
қилайлик: Форобий илмий хулосаси-
га кўра, ақлли деб шундай кишиларга 
айтиладики, 
улар фазилатли, ўткир 
мулоҳазали, фойдали ишларга бе-
рилган, зарур нарсаларни кашф ва 
ихтиро этишда зўр истеъдодга эга, 
ёмон ишлардан ўзларини четга олиб 
юрадилар. Бундай кишилар оқил де-
йилади. Зеҳн-идрокни ёмон ишларга 
сарфлаганларни ақлли деб бўлмайди, 
уларни, аксинча, айёр, алдоқчи деган 
номлар билан атамоқ кераклигини қайд 
этади. 
Абу Али ибн Сино илм-билимни 
маънавият ва маърифат билан ўзаро 
боғлиқликда ўрганади. У илм асло қа-
римайди, олам кезади, кишиларни жа-
ҳолат ва ғафлатдан уйғотади, деган ғоя-
ни илгари суради. Унинг ибораси билан 
айтганда, мантиқ илми фойдаси нақд 
бўлган илмлардан бўлиб, киши дидини 
ўстиради, фикр доирасини кенгайтира-
ди, билиб-билмаганларини кўз ўнгига 
келтириб, тартибга солади.
Шарқ Уйғониш даврининг буюк 
алломаси ўз даврида биринчилардан 
бўлиб илмлар классификациясини ту-
зади. Унинг таъкидлашича, илмлар ик-
кига — амалий ва назарийга бўлинади. 
Биринчиси бизни ўз хатти-ҳаракатлари-
миздан хабардор қилади. Унинг фойда-
си шуки, ушбу дунёдаги ишларимизни 
йўлга солиш учун нималар қилишимиз 
лозимлигини ўргатади. Иккинчиси эса 
одам жони — руҳи ўз шаклини касб эти-
ши ва у дунёда бахтиёр бўлиши учун 
буюмларнинг борлиқ ҳолати ҳақида биз-
ни хабардор қилади. 
Ушбу даврнинг яна бир мутафак-
кир-алломаси Абу Райҳон Беруний 
билим олишни лаззат ва бахт деб