172
Umumiy maksadga erishish uchun asosiy maksadga erishish kerak, asosiy maksadga
erishish uchun esa, birinchi darajaning maksadiga erishish kerak va x.k.
Davlat masalalarini bajarishning maksadi aniklovchi xisoblanadi, u ilmiy texnik, ishlab
chikarish, iktisodiy, ijtimoiy va boshka maksadlar bilan uzviy boglik.
Maksadli yondashuv boshkaruvning zamonaviy strukturasiga utishga imkon beradi. Bu
maksadlar, maksad osti va rivojlanish masalalari tarkibini va loyixalashtirayotgan
boshkaruv obyektini faoliyat yurgizishni ishlab chiksin.
Maksadlar daraxtini kurishda uning sifat va mikdor tavsifini tugri aniklash muximdir. Sifat
tavsifi boshkaruv funksiyalarining namoyon bulishining asosi xisoblanadi, sifat tavsifi esa
strukturali bulinmalar (bulim, sex va x.k.) turining asosi bulib xizmat kiladi.
loyixalashtirilayotgan tashkiliy struktura sistemasi elementalari oldida turgan maksad va
vazifalar raxbarlar va mutaxassislar tarkibini asoslashga imkon beradi, vazifalar
nomenklaturasi esa strukturali bulinmalar xodimlari urtasidagi vazifalar taksimlanishidir.
Tashkiliy strukturani loyixalashtirishning mustakil metodi bulib tashkiliy-iktisodiy
modellashtirish xisoblanadi. Uning asosida ijro etuvchilarning vakolatlari va
ma‘suliyatining taksimotining grafik, matematik, maketli-devoriy tasviri yotadi.
Boshkaruv tashkiliy strukturasini shakllantirishda boshkaruv pogonalari va zvenolari soni,
chizikli va funksional boshkaruvning markazlashuvi darajasi, boshkaruv bulimi va
funksiyalari tarkibi, bitta raxbarga tugri keladigan buysunuvchilar sonini asoslash zarur.
Boshkaruv sistemasida pogonalar kancha kup bulsa buyrukni yukoridan pastga va
axborotni pastdan yukoriga uzatish shuncha kiyin buladi. Buyrukni va axborotni uzatish
jarayonida buzilishning xavfi shunchalik yukori buladi. Shuning uchun boshkaruv
tashkiliy strukturasini loyixalashtirish va mukammallashtirishda boshkaruv pogonalari
soni optimal bulishiga intilish zarurdir.
Ґar kanday tashkiliy strukturaning sifati uning shakllantirishda kuyidagilarga kanchalik
amal kilingani bilan aniklanadi:
–
sistemali yondashuv, ya‘ni boshkaruv obyekti va organiga ta‘sir kiluvchi iloji boricha
xamma faktorlarni xisobga olish;
–
boshkaruv markazlashuvi va birlamchi zvenolar mustakilligining optimal birligi;
–
oliy raxbarlar tugridan-tugri ijro etuvchiga axborotni borishi va vaktning maksimal
kiskarishi;
1
2
3
1
boskich tag maksadlari
2.1
2.2
2.3
2
boskich tag maksadlari
2.2.1
2.2.2
2.2.3
173
–
loyixalashtirilayotgan strukturada xar bir tarkibiy kismning funksiyasi vazifasi va
xukukini tugri aniklash;
–
boshkaruv sistemasidagi uzgarishlarga
javob kaytarishning imkoniyati;
–
xar bir anik xolat buyicha kaysi bulinmada axborot kup bulsa shu savolni yechish
buyicha bulinmaga vakolat berish.
Boshkaruv apparati strukturasiga asosiy talab uning operativligidadir. Apparat strukturasi
shunchalik darajada egiluvchan va oddiy bulishi kerakki boshkaruv sistemasida karor
kabul kilish va uni amalga oshirish kerak. Operativlik bilan faoliyat yurgizishning
ishonchliligiga boglikdir. Bu degani boshkaruv apparati axborot uzatishning tugriligiga
kafolat berish uzatilayotgan ma‘lumotlarning bszilishiga yul kuymasligi kerak, boshkaruv
sistemasida alokaning uzluksizligini ta‘minlash kerak.
Apparat strukturasi boshkaruv iktisodini ta‘minlashi kerak. Buning ma‘nosi shundaki,
boshkaruvdan keladigan samara boshkaruv apparatiga bulgan xarajatlarning minimalligi
orkali erishilsin.
Apparat strukturasiga ishlab chikarish xarakterining uzi, uning tarmokli xususiyatlari
(ishlab chikarilayotgan maxsulot tarkibi, tayyorlash texnologiyasi, ishlab chikarish
masshtabi va tipi, texnik jixozlanganlik va mexnat jarayoni darajasi va boshkalar),
shuningdek boshkaruv ishining mexanizasiyalanganligi va avtomattlashganligi darajasi
ishchilar malakasi, ular mexnatining samaradorligi buysunuvchilar soni va boshkaruvchi
tomonidan ularni nazorat kila olish imkoniyatlari urtasidagi bogliklik ta‘sir kursatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
