Shomaksudova, M. Israil \ oav da yozma matn. Nutq va munozara

Matbuot  reklama si 
lisoniy  va  tasviriy  (vizual)  vositalarga  ega,  bu  uning 
namoyish  etuvchilik  vazifasidan  kelib  chiqadi.  Illyustrativ  material  reklamaning 
tarkibiy qismi.
Reklama  muloqotning  aloqida  turi:  ham  lisoniy,  ham  tasviriy  xususiyatga 
ega bir tomonlama ijtimoiy muloqot shakli.
Reklama  matni  alohida  muloqot  vaziyatiga  muvofiq  nutqiy  va  axboriy 
qurilishni, muloqot ishtirokchilarini o‘z ichiga oladi. Matn turli vazifani bajaruvchi 
uch asosiy ishtirokchini  1)  reklama  beruvchi, 
2)
 reklama  qilinuvchi tovar,
3) xaridorni 
o‘z ichiga oladi.
Gazeta  reklamalari  hajman  kichik  va  ixcham  bo‘lib,  til  vositalarining 
qo'llamlishi 
2  asosiy  omil 
asosida  yuzaga  keladi. 
Birinchi  omil 
o ‘quvchiga 
murojaat  qilishorqali  ishontirish  va  ta’sir  etish  ehtiyoji. 
Ikkinchi  omil 
xaridorni 
o‘ziga moyil qilishda raqobat omilining doimiy mavjudligi.
Shu  bois  gazeta  reklamalari  matnida  xaridor  bilan  baqamtilik  vaziyatini 
yuzaga  keltiruvchi  hamda  sifat,  belgi-xususiyat,  ta’m,  rang,  hajm  darajalanishini 
ifodalovchi  lisoniy  vositalarga  ko‘p  murojaat  qilinadi.  Zero,  reklamaning  asl 
mohiyati axborot berishdan ham ko‘ra xaridorni  o‘z tomoniga og‘dirishdan  iborat. 
Muloqotning  bu  tabiati  reklama  matniga  o‘quvchi  e’tiborini jalb  etish,  muayyan 
amalni  bajarishga  undash  vazifasini  ham  yuklaydi.  Bu  vazifa  adabiy  maromga 
uncha muvofiq bo‘lmagan,  grammatik jihatdan  nomukammal  ifodalar,  yozuvdagi 
g'ayriodatiylik,  namoyishkoronalik,  to‘liqsiz  gaplar,  uzuq-yuluq  tuzilmalar 
yordamida  amalga  oshiriladi.  Buni  reklamaning  «jarchilik»  vazifasi  deyish 
mumkin.
92

---

Reklama  muhim  ijtimoiy  ahamiyatga  egaligidan  qat’iy  nazar,  adabiy  til 
tizimi  sofligi  va  barqarorligiga  salbiy  ta’sir  etishi  ham  mumkinligini  esda  tutish 
lozim.
Asosan  gazeta  va  jumallarda  janrlaming  informatsiya,  hisobot,  intervyu, 
reportaj,  tahlil,  korrespondensiya,  suhbat,  maqola  (nazariy,  ljtimoiy-siyosiy, 
iqtisodiy  ishlab  chiqarish,  ilmiy,  adabiy,  badiiy,  hajviy,  madaniy-ma’naviy, 
«Jumalist  tekshimvi»  kabi  turlari)  obzor  (kuzatish),  xat,  taqriz,  sharh,  lavha, 
ocherk, esse, feleton, pamflet kabi janr turlari uchraydi.
Bugungi  kunda  davriy  nashrlarda