Тошкент архитектура қурилиш институти Архитектура факультети “Шаҳарсозлик ва ландшафт архитектураси

 
 
 
 
14.2. Кўкаламзорлаштириш. 
Қишлоқ манзилгоҳларида кўчат ўтказишни лойиҳалаштиришда боғ-парк 
санъатининг миллий анъаналари ва табиий-иқлимий шароитларни ҳисобга олиш 
керак. Аҳоли жойлашувининг локал (ички хўжалик) тизимларидаги 
кўкаламзорлаштириш лойиҳаларига шаҳарсозлик нуқтаи назаридан ёндашув 
тартиблари уларнинг самарали жойлашуви ва рекреацион хизмат кўрсатиш 
тизимидаги мангзилгоҳ аҳамияти ва турига боғлиқ бўлган дифференциациясидан 
иборатдир. 

---

Паркларни рекреацион хизмат кўрсатадиган марказлар вазифасини 
бажарувчи қишлоқ манзилгоҳларида лойиҳалаш лозим, у аҳоли жойлашувининг 
локал (маҳаллий) тизимларида (ички хўжалик, хўжаликлараро ва ҳ.к.) бўлиши 
лозим. 
Паркнинг турли зоналар таркиби ва катталиги лойиҳалашдаги вазифаси 
билан белгиланади. 
Манзилгоҳларни лойиҳалаштиришда кўчатлар меъёрини элементлар бўйича 
қайта тақсимлаб чиқиш мумкин. Кўчатлардан янада унумлироқ фойдаланиш 
мақсадида уларни марказни шакллантирувчи жамоат бинолари олдидаги 
хиёбонлар (боғлар), турар-жой гуруҳлари ва турар-жой уйларининг ўртасида 
жойлаштирса бўлади, шунга кўра парк ва бульварлар ҳажмини кичрайтириш 
мақсадга мувофиқ. 
Аҳолиси 2 минг кишигача, бўлган қ/х корхоналарининг ёрдамчи 
посёлкаларида клуб, маъмурий бино, маҳалла марказларида хиёбон ёки боғ 
лойиҳаланса маъқул иш бўлар эди. 
Бульварлар тузилишини транспорт йўллари бўлмаган жойларга, асосий 
пиёда ҳаракати йўналишларига мослаш лозим. Бир пиёда йўлагили бульварлар 
кенглиги камида 10 м бўлиши керак. 
Кенглиги 100 м ва ундан катта бўлган санитар-ҳимоя ҳудудида кенглиги 
камида 50м бўлган, 100 м гача кенгликдаги ҳудудда эса камида 20м бўлган дарахт-
бута кўчатзор барпо этиш кўзда тутилиши лозим 
Кучли шамол, бўрон, гармсел ва ҳ.к. га дуч келувчи чўл ва қўриқ жойларга 
лойиҳалаштирилувчи қишлоқ манзилгоҳлари учун шамол кўпроқ эсадиган 
томондан эни 50м бўлган иҳота барпо этиш кўзда тутилади. Бундай иҳота ўтказиш 
имкони бўлмаганда об-ҳаво инжиқликларига бардош берувчи бинолар режаси ва 
намуналарининг махсус усулларини ишлаб чиқиш албатта лозим. 

---

 
 
Қишлоқ аҳоли яшаш жойларида паркнинг жойлашишига мисоллар: 
а – парк қурилмалар ичига клин бўлиб киради; б – парк қишлоқнинг чегарасида 
жойлашган; в, г – парк қурилмалар билан ўраб олинган.