Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10-sinfi uchun darslik

112
Topshiriq. 
Ushbu darsda tanishilgan matnlar asosida 5 ta 
test tuzing.
 
Test savollari mayda va keraksiz detallarni eslab qolishni 
emas, balki ma’lumotlarni tushunishni, qiyoslay olish 
va ulardan to‘g‘ri xulosa chiqara olishni tekshirishga 
qaratilgan bo‘lsin.
Har yili turli nashr va tashkilotlar yilning eng ommabop so‘zini e’lon qiladi. 
Britaniyaning “Kollinz” lug‘ati tomonidan quyidagi so‘zlar “Yil so‘zi” sifatida e’lon 
qilingan: 
2016-yilda – “Breksit” (Brexit)
2017-yilda – “feyk xabar” (fake-news)
2018-yilda – “bir marta foydalaniladigan” (single-use)
2019-yilda – “iqlim uchun kurash” (climate strike)
2020-yilda – “lokdaun” (lockdown)
2021-yilda – “NFT” (NFT – Non Fungible Token – almashilmas token)
Shuningdek, 2021-yilda “Oksford” lug‘ati “vaksina” (vax), “Kembrij” lug‘ati “qat’iyat” 
(perseverance), “Vebster” lug‘ati “vaksina” (vaccine) so‘zini “Yil so‘zi” deb e’lon qilgan.
33.5-mashq. 
“Puankare” hikoyasida ajratib ko‘rsatilgan gap mazmunidan o‘zbek 
olimining kasbini aniqlash mumkin. Qanday?
O‘zbek olimi maishiy hayot tashvishlari bilan ovora bo‘lib Puankare teoremasini 
isbotlashga kech qoldi. 
O‘zbek olimini eng ko‘p iztirobga solgan narsa Perelmandan biroz kech qolgani 
edi. 
T
T
N
N
Mustaqil bajaraman.
TI
L S
ANDIG
‘I
YIL SO‘ZI

---

113
34-dars
Topshiriq. 
Quyidagi ikki matn bilan tanishib chiqing.
1-matn
 Nelson Mandelaning Nobel mukofotini qabul qilib olgan chog‘dagi nutqidan parcha
Nelson Mandela 
Janubiy Afrika Respublikasi davlat arbobi, sobiq prezidenti
Inson huquqlari uchun kurashgan, 27 yillik qamoq jazosi ham uni to‘xtata olmagan.
1993-yilda Tinchlik bo‘yicha Nobel mukofoti bilan taqdirlangan.
Zoti oliylari, Oliynasab Qirollik xonadoni a’zolari, Muhtaram Nobel qo‘mitasi vakillari, 
Muhtarama Bosh vazir Gru Xarlem Bruntlann xonim, vazirlar, parlament a’zolari va 
elchilar, o‘rtoq laureat Frederik Villem de Klerk, qadrli mehmonlar, do‘stlar, xonimlar va 
janoblar,
Men ayni damda Norvegiyadagi Nobel qo‘mitasiga bizni Tinchlik bo‘yicha Nobel 
mukofotiga loyiq ko‘rganlari uchun samimiy tashakkurimni izhor etaman…
Bu mukofotni pulga chaqib bo‘lmaydi. Buni ajdodlarimiz izidan ergashgancha bosib 
yurganimiz – Afrika tuprog‘i qatlamlaridagi nodir metallar va qimmatbaho toshlarning 
ulgurji bahosi deb tushunmaslik kerak.
Bu mukofotning qadri farzandlarimizning – har qanday jamiyatning eng zaif, ammo 
eng buyuk xazinasi bo‘lmish bolalarimizning kulgusi va salomatligi bilan o‘lchanadi. 
Bolalarimiz, hech bo‘lmaganda, ochiq qirlarda o‘ynashi, tuyqus paydo bo‘ladigan ochlikdan 
azob chekmasligi, kasallik sabab halok bo‘lmasligi yoxud johillik, jinsiy tajovuz ofatlari bilan 
qo‘rqitilmasligi va yoshiga mos kelmaydigan og‘ir mehnatga safarbar etilmasligi lozim.

---