Тошкент вилояти чирчиқ давлат педагогика университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи dsc

Мотиватцион
 
1 
Тошкент давлат 
педагогика 
университети 
3,81 
3,34 1,14 
0,49 
0,33 
3,10 H
1
3,93 
3,42 1,15 
0,53 
0,41 
3,03 
H
1
2 
Навоий давлат 
педагогика 
институти 
3,83 
3,36 1,14 
0,42 
0,34 
3,25 H
1
4,00 
3,48 1,15 
0,40 
0,44 
3,10 
H
1
3 
Қўқон давлат 
педагогика 
институти 
3,86 
3,39 1,14 
0,45 
0,40 
3,07 H
1
4,13 
3,56 1,16 
0,36 
0,50 
3,44 
H
1

Жами 
3,92 

3,42 1,15 
0,45 
0,41 
7,70 H
1
Когнитив
 
1 
Тошкент давлат 
педагогика 
университети 
3,97 
3,42 1,16 
0,42 
0,40 
3,71 H
1
4,10 
3,53 1,16 
0,36 
0,47 
3,62 
H
1
2 
Навоий давлат 
педагогика 
институти 
3,97 
3,47 1,14 
0,36 
0,42 
3,41 H
1
4,13 
3,58 1,15 
0,32 
0,50 
3,38 
H
1
3 
Қўқон давлат 
педагогика 
институти 
3,83 
3,39 1,13 
0,47 
0,40 
2,86 H
1
4,06 
3,56 1,14 
0,37 
0,50 
3,04 
H
1

Жами 
4,01 

3,49 1,15 
0,39 
0,45 
8,07 H
1
Технологик 
 
1 
Тошкент давлат 
педагогика 
университети 
3,86 
3,39 1,14 
0,40 
0,40 
3,18 H
1
3,90 
3,42 1,14 
0,49 
0,41 
2,90 
H
1
2 
Навоий давлат 
педагогика 
институти 
3,78 
3,33 1,13 
0,40 
0,33 
3,12 H
1
4,00 
3,48 1,15 
0,40 
0,44 
3,10 
H
1
3 
Қўқон давлат 
педагогика 
институти 
3,78 
3,34 1,13 
0,45 
0,33 
2,99 H
1
3,97 
3,47 1,14 
0,47 
0,44 
2,97 
H
1

Жами 
3,88 

3,40 1,14 
0,44 
0,39 
7,41 H
1

---

19 
Талабаларнинг мустақил таълимга тайёргарлиги қуйидаги компонентлар 
бўйича баҳоланди: мотивацион, когнитив, технологик (4-расмга қаранг). 

 
4-расм. Талабаларни мустақил таълимга тайёргарлик даражаси 
диаграммаси 
 
Олиб борган тадқиқот ишимиз натижасида биология ўқитиш методикасидан 
таълим жараёнига ахборот-коммуникация технологияларини жорий этиш салмоғи 
ошганлиги, талабаларнинг ахборот коммуникацион таълим муҳитида мустақил 
ишлаш мотивацияларини ортганлиги, компетенцияларининг ривожланганлиги 
когнитив ва технологик компонентларини юқори даражага кўтарилганлигини 
кўрсатди. Мустақил таълимга тайёргарлик даражасига оид тажриба натижалари 
(4-расм) асосида биз талабаларнинг мустақил таълими ва АКТдан фойдаланишга 
тайёрлигини ҳисобга олган ҳолда қуйидаги учта босқични: 
мослашувчан
– 3-курс 
талабалари учун, 
шакллантиривчи
–3-курс талабалари учун, 
рефлексив
– 4-курс 
талабалари учун белгилаш лозим деган хулосага келдик. 
Тажриба-синов ишларининг статистик таҳлили шакллантирувчи ва якуний-
назорат босқичидаги натижалар Стьюдент мезонида ҳамда якуний босқич эса 
Пирсоннинг χ
2 
мезонлари ёрдамида текширилди. Мустақил фикрлаш даражалари 
диагностикаси натижалари шуни кўрсатдики якуний босқичда тажриба гуруҳида 
самарадорлик 11-15% ўсган назорат гуруҳларида эса ўзгариш сезилмайди. Бу эса 
мустақил фикрлаш даражаси ривожланишидаги сезиларли ўзгаришлари 
тўғрисида хулоса қилиш имконини беради ҳамда тадқиқотдаги илгари сурилган 
фаразнинг тўғри эканлигини тасдиқлайди. Педагогик тажриба жараёнида 
талабаларнинг ўз-ўзини баҳолаш, назорат қилиш ва ривожлантириш 
37
25
42
35
28
40
32
24
38
38
28
44
39
30
42
35
25
42
40
48
58
42
55
56
40
45
54
0
10
20
30
40
50
60
70
Мо
тива
ци
о
н
Ког
н
итив
Те
хн
о
л
о
гик
Мо
тива
ци
о
н
Ког
н
итив
Те
хн
о
л
о
гик
Мо
тива
ци
о
н
Ког
н
итив
Те
хн
о
л
о
гик
2018-2019
2019-2020
2020-2021

---

фаолиятларидан фойдаланиши ўқув жараёнида шахснинг, талабанинг мустақил 
ривожланиш, мустақил таълим топшириқларини бажариш, мустақил фаолиятни 
таъминлайдиган 
мустақил 
ишларни 
режалаштириш 
кўникмасини 
ривожлантириш, уларни мустақил коррекция қилиш, мустақил ўз-ўзини назорат 
қилишга урғу бериш имконини яратади. 
 
Умумий хулосалар ва тавсиялар 
 
Олиб борилган илмий-педагогик тадқиқот натижалари таҳлили ва 
якунларига асосланган ҳолда қуйидаги хулосалар тақдим этилди:
1. Олий таълим тизимига ахборот коммуникацион муҳитда амалга 
ошириладиган рақамли технологияларни, хорижий таълим тажрибаларига 
асосланган замонавий ўқитиш шаклларини жорий қилиниши ўқув жараёнида 
талабалар мустақил таълимининг ролини ортиши ва уни мунтазам равишда 
оптималлаштириш заруратини юзага чиқарди. Бу жараёнда талабалар мустақил 
таълимининг мазмуни, турлари, ташкилий шакллари ахборот ва коммуникация 
технологияларининг интеграцияси асосида интерактив дастурий воситалар ва 
топшириқлар тизимини ишлаб чиқишни талаб этади.
2. Талабаларни касбий фаолиятга тайёрлашда мустақил таълимни ахборот-
коммуникацион таълим муҳитида интеграциялаш ва оптималлаштириш 
Биология ўқитиш методикасидан талабалар мустақил таълимини ташкил 
этишнинг 
блок-модулли 
моделини 
ташкилий-педагогик 
компоненти 
ҳисобланган ахборот технологиялари воситасида мустақил ишларни 
лойиҳалашнинг мослашувчан, шакллантирувчи ва рефлексив босқичларга 
асосланган интерактив технологияси асосида такомиллаштиришга хизмат 
қилади. 
3. Талабаларни касбий фаолиятга тайёрлашда мустақил таълимни 
аксиологик, фаолиятли, когнитив, мониторинг-рефлексив функциялар орқали 
бажарилиши натижасида талабаларнинг мустақил таълим жараёнига тайёрлиги 
ва таҳсил олиш даврида мустақил фикрлаши, мустақил таълим олиши, ўқув 
машғулотларининг турли шаклларида педагогик, ахборот ва коммуникация 
технологияларидан фойдаланишга оид методик материаллар, мустақил таълим 
топшириқлари ресурси ёрдамида методик таъминотини мустаҳкамлашга ҳамда 
касбий-методик тайёргарлигини орттиришга кўмаклашади
.
4. Ахборот-коммуникация таълим муҳитини лойҳалаштириш асосида 
талабаларни касбий фаолиятга тайёрлашда мустақил таълим самарадорлигини 
ошириш учун технологик тамойиллар (модуллилик, кўп даражалилик, 
медиаресурслилик)дан фойдаланиб, аудиторияда ҳамда аудиториядан 
ташқаридаги ўқув машғулотларида талаба мустақил ишини самарали ташкил 
этиш имконини яратадиган, ўқув жараёнини ҳар томонлама оптималлаштирувчи, 
талабалар мустақил таълимини такомиллаштиришга йўналтирилган ахборот-
коммуникация таълим муҳити касбий-педагогик тайёргарлик механизмининг 
самарали амалга оширишга хизмат қилади.
5. Олий таълим тизимида талабалар касбий тайёргарлигини орттиришда 
мустақил таълимдан фойдаланиш методикасини такомиллаштиришга қаратилган 

---

21 
электрон ўқув-методик таъминоти ўқув ахборотлари манбалари, ўқув 
коммуникaция, таълим натижаларини назорат қилиш, ўрганиладиган жараён ва 
объектларни моделлаштириш воситаси ҳисобланиб, унда таклиф этилган метод 
ва технологиялардан фойдаланган ҳолда талабалар мустақил таълимининг 
аудитория ва аудиториядан ташқари ташкил этиш шаклларининг узвийлиги ва 
самарадорлиги таъминланган ҳамда талабаларнинг мустақил ўқув-билиш 
фаолиятини фаоллаштиришга имкон берадиган таълим жараёнининг дидактик 
таъминоти мустаҳкамлаш имконини берган. 
6. Блок-модулли модел доирасида ўтказилган тажриба-синов ишлари 
натижалари шуни кўрсатдики, аудиторияда ва аудиториядан ташқаридаги, 
меъёрланган ва меъёрланмаган талаба мустақил таълимини АКТМ да ташкил 
этиш мустақил иш жараёнида талабага ёрдам беришда, назорат қилишда ва 
баҳолашда ўқитувчини бевосита иштироки улушини камайтиришни назарда 
тутувчи ҳавола этилаётган технологияни белгиланган босқичларда амалга 
ошириш – таълим сифатининг ошиши, талабаларда ички ва ташқи мотивация 
ҳамда мустақил фикрлаш даражасининг ривожланиши, адекват равишда ўз-
ўзини баҳолаш компетенциясининг шаклланишига хизмат қилади.
7. Рефлексив жараённи амалга оширишда АКТМдан фойдаланган ҳолда 
талаба мустақил таълимини сифат ва самарадорлигини аниқлаштириш яъни, 
тизимга 
жойлаштирилган 
электрон 
таълим 
ресурслари, 
муаммоли-
муракаблаштирилган топшириқлар, вариатив тестлар, дастурий восита ва тармоқ 
теҳнологиялари 
асосида 
талабаларнинг 
мустақил 
фаолиятини 
ривожлантиришнинг замонавий методикаси ишлаб чиқиш ва натижавийлиги 
кафолатланишида пойдевор бўлиб хизмат қилади. 
8. Тадқиқот натижаларига кўра, республикамиз олий таълим тизимининг 
ахборот-коммуникацион таълим муҳити негизида талабалар мустақил таълимни 
ташкил этишнинг замонавий методикаси бўлғуси биология ўқитувчиларини 
касбий фаолиятга тайёрлашда илмий-назарий, педагогик-психологик, касбий-
методик тайёргарлигини орттириш, экспериментал тадқиқотларни ўтказишга 
қулай имкониятлар яратади. 
Мазкур хулосаларга таянган ҳолда, педагогика ОТМларида талабаларни 
мустақил ўқув-билиш фаолиятини ривожлантириш ва мустақил таълим 
методикасини такомиллаштириш юзасидан қуйидаги таклиф ва тавсиялар
 
ишлаб 
чиқилди: 
1.
Талабаларни касбий фаолиятга тайёрлашда мустақил таълимни ташкил 
этиш, бошқариш, назорат қилиш ва баҳолаш жараёнида АКТ воситалари, 
педагогик технология, интерфаол методлар ва ўқитувчи фаолиятини 
интеграциясини амалга ошириш; 
2.
Талабаларни касбий фаолиятга тайёрлашда мустақил таълим 
топшириқларини ва унинг услубий таъминотни ривожлантириш мақсадида 
рақамли технологияларга асосланган турли дастурий воситалар яратиш; 
3.
Биологик ҳодиса ва жараёнларни тадқиқ этишда талабага мустақил 
таълим олиш имконини берадиган дастурий воситаларни – мультимедиялар, 
анимациялар, виртуал лабораториялар, ўқув фильмлари, электрон дарсликларни 
яратиш ва биология таълимига тадбиқ этиш.

---

4.
Биз томонимиздан яратилган мустақил таълим электрон ресурси биолог-
бакалаврларнинг кредит-модул тизимида аудитория ва аудитория ташқаридаги 
машғулотларида меъёрланган ва меъёрланмаган талаба мустақил таълимини 
узвийлаштириш,
таълим модулларига мос топшириқларнинг мазмуни ва 
қийинлик даражаларини эътиборга олган ҳолда, тизимли йўлга қўйишга замин 
яратади.